Son dəqiqə

Kim kimdir?

Hezarpare Əhməd Paşa kimdir?

Bakı. TurkicWorld:

Hezarpare Əhməd Paşa İstanbulda anadan olub. Bir sipahi oğludur. Sürətli və gözəl yazısı sayəsində ilk olaraq maliyyə şöbəsinə daxil olub. Təzkirə yazıçısı sədr Kəmankeş Qara Mustafa Paşanın dövründə isə mühasib olub.

Hezarpare Əhməd Paşa 1056-cı ildə vəzir rütbəsi ilə xəzinədar təyin edilib. 1647-ci il sentyabrın 17-də vəzir Saleh Paşanın öldürülməsindən sonra, padşah Əhməd paşaya vəzirlik vəzifəsi verib. O, böyük vəzirin dəftərxanasına gətirildikdə, dövlət böyük qarışıqlıq içində idi və Osmanlı dövləti ilə Venesiya arasında Krit müharibəsi gedirdi. Çanaqqala boğazını tutan venesiyalılar Bosniya tərəfində də üstün mövqedə idilər və Kırka sancağında bir neçə qala və palanka götürərək irəliləyirdilər. Bu arada strateji əhəmiyyətə malik olan və sərhəddə yerləşən Kilis qalası da venesiyalıların əlində idi.

Vəzir Əhməd paşa Kilisin venesiyalılar tərəfindən tutulmasını sultandan gizlətmiş və bunu kiçik bir kilsənin və bir neçə əhəmiyyətsiz palankanın itirilməsi kimi göstərmişdir. O zaman Rumeli valiliyindən ikinci vəzir kimi İstanbula gətirilən və sultanın kürəkəni olan Fəzli paşa onu rüşvət almaqda, dövlət məmurlarını satmaqda və həqiqəti sultandan gizlətməkdə ittiham edib. O, vəzirin hüzurunda Sultan İbrahimə həqiqəti söyləmişdi. Bunları ilk dəfə eşidən Sultan İbrahim Fəzli Paşanı zindana saldırıb. Sultanın həqiqəti öyrənəcəyindən qorxan Əhməd paşa, sarayda müharibə haqqında danışmağı qadağan edib, bu arada Venesiya donanmasının Çanaqqala boğazını bağladığını sultandan gizlədib.

Əhməd paşa daxili və xarici məsələlərlə məşğul olmaq əvəzinə Sultan İbrahimin israfçı istəklərini yerinə yetirməyə çalışırdı. Əhməd Paşa İstanbul tacirlərindən, dövlət xadimlərindən, alimlərdən və hətta Yeniçərinin əyanlarından “xəz və kəhrəba vergisi” adı ilə pul yığırdı.

Vəzir Əhməd Paşa bu münasibət və davranışı ilə müxtəlif təbəqələrin reaksiyasını çəkməyə başladı. Başda Qara Murad Ağa olmaqla Yeniçəri korpusunun görkəmli şəxsləri də vəzirdən narazı idilər. Yeniçərilərlə mübarizədə qalib gələn Əhməd paşa bu dəstəni aradan qaldırmağa çalışıb. Yeniçərilərlə fikir ayrılığı və onlar üzərində hakimiyyət qurmaq uğrunda mübarizə böyük vəzirin sonunu hazırlayan əsas səbəblərdir. Yeniçərilər, toplaşaraq vəziri işdən çıxarmaq qərarına gəliblər. Sonra bu qərarı şeyxülislama xəbər verdilər və üləmanı razı salmasını istədilər. Orta məscidə gələn üsyançılar böyük vəziri öldürmək qərarına gəldilər və yerinə Sofu Mehmed paşanı təyin edərək, möhürü götürmək üçün sultana göndərdilər. Sultan İbrahim möhürü yeni baş vəzirə verdi, lakin kürəkəni Əhməd paşanın öldürülməməsini istəyirdi. Sultan İbrahimin əmri ilə şəhərin qapıları bağlandı və şahzadələrin müdafiəsi üçün Validə Kösəm Sultana xəbər göndərildi.

Venesiyalılar Bosniyada bir çox qalaları zəbt edib Aralıq dənizini bağlasalar da, onu açmaq üçün heç bir səy göstərilmədi və İstanbul qapalı qaldı. Mirahur isə bunların sultana bildirilmədiyini və bunun Əhməd paşa tərəfindən əmr edildiyini söylədi.

Digər tərəfdən, son hadisələrdən xəbərdar olan və qaçan Əhməd Paşa, qızıl, qiymətli daş-qaş götürərək tanışlarının evlərinə sığınıb. Vəzir Əhməd paşa gizlənərkən Hacı Bəhramın evində tutulub və o gecə şeyxülislamın fitvası ilə boğularaq öldürülüb.

Onun cənazəsi çılpaq halda meydandakı çinarın altına qoyulmuş, “insan yağı oynaq ağrılarına xeyirdir” inancı ilə qılınc zərbələri ilə parçalanmışdır. Bu səbəbdən Əhməd Paşa ölümündən sonra “min parça” mənasını verən Hezarpare ləqəbi ilə anılırdı.

Mövzuya görə xəbərlər