Bakı. TurkicWorld:
Türk bəstəkarı, müğənni, şair, instrumentalist, aranjimançı, prodüsser və aktyor Orhan Gencebay 4 avqust 1944-cü ildə Türkiyənin Samsun şəhərində anadan olub.
O, 1960-cı illərdə yayılan, Arabesk musiqisi adlanan türk musiqi üslubunun yaradıcılarından və qabaqcıllarından biridir, lakin bu termini "səhv və natamam" adlandararaq rədd edib. Bu janrı müğənni azad türk musiqisi adlandırıb.
Orhan Gencebaya ilk dəfə Mədəniyyət Nazirliyinin tövsiyəsi ilə 1998-ci ildə Dövlət Sənətçisi adı verilib.
Gencebay, Rusiya konservatoriyasını bitirmiş və əslən Krım mühacirlərindən olan keçmiş opera müğənnisi Emin Tarakçıdan skripka və mandolin dərsləri alaraq 6 yaşında musiqiyə başlayıb. 7 yaşında bağlama və türk xalq musiqisi dərsləri almağa başlayıb. 10 yaşında, ilk kompozisiya əsərini Kara Kaşlı Esmerdi Kim Bilir Kimi Sevdi-ni təqdim edib. 13 yaşında, Türk İncəsənət Musiqisini və nağara çalmağı öyrənməyə başlayıb. Orta məktəb illərində Samsun, Ədirnə və İstanbul musiqi cəmiyyətlərində bağlama çalıb.
Orhan Gencebay Samsun və İstanbuldakı ictimai evlərin qurucusu idi. Özünün açdığı musiqi məktəblərində musiqi dərsləri deyirdi. Uşaqlıq illərində ən çox təsirləndiyi insan, dövrünün bağlama ustası Bayram Arac idi. Buna görə o illərdə Gencebayı Kiçik Bayram adlandırdılar.
İlk professional kompozisiyasını "Ruhumda Titreyen Sonsuz Bir Alevsin"i 14 yaşında ərsəyə gətirən Orhan Gencebay, 16 yaşından etibarən caz və rok musiqisiylə maraqlanmağa başlayıb və qərb nəfəs alətlərindən ibarət orkestrlərdə tenor saksafon çalıb. Türkiyənin ilk konservatoriyası və köhnə adı Darülelhan olan İstanbul Bələdiyyə Konservatoriyasına daxil olub. Burada bir müddət idarə heyətində fəaliyyət göstərib.
1964-cü ildə TRT Ankara Radio imtahanına girib və yüksək müvəffəqiyyətlə qazanıb. Ancaq imtahanda qanunsuzluğa yol verilməsi səbəbiylə imtahan ləğv edilib. Bu zaman Orhan Gencebay musiqi təhsilini yarıda qoyub və hərbi xidmət üçün İstanbula gedib. Heybeliadada dənizçi kimi hərbi xidmətdə olduğu müddətdə mərasim qrupunda saksafon çalmağa davam edib. 1966-cı ildə TRT İstanbul Radio imtahanlarına girib və uğurla qazanıb. Elə həmin il Arif Sağ və Cinuçen Tanrıkorur ilə birgə bağlama çaldığı yarışmada mükafat alıb. 10 ay TRT İstanbul Radiosunda bağlama sənətçisi kimi çalışıb. Buradan 1967-ci ildə öz istəyi ilə, müəssisənin musiqi anlayışına uyğun olmadığı və inkişafa açıq olmaması səbəbindən ayrılıb.
TRT-dən ayrıldıqdan sonra, 1966-1968 illəri arasında Arif Sağ ilə birlikdə Muzaffer Akgün, Yıldız Tezcan, Gülden Karaböcek, Ahmet Sezgin, Şükran Ay, Sabahat Akkiraz və Nuri Sesigüzel kimi bir çox sənətçiyə bağlama çalıb. Bu dövrdə Kızılırmak Karakoyun, Ana və Kuyu kimi türk filmlərinin musiqi direktoru olaraq çalışıb. Bəhs olunan dövr ərzində İstanbulda Abdullah Nail Bayşu, İsmet Sıral, Burhan Tonguç, Erkin Koray, Ömer Faruk Tekbilek, Vedat Yıldırımbora, Özer Şenay, Neşet Ertaş kimi sənətkarlarla tez-tez bir araya gələrək gələcəkdə özünün ərsəyə gətirəcəyi musiqi sintezinin ilk bünövrəsini qoyub. Ağlıyorum Yana Yana, Gönül bağları, Yıldız Akşamdan Doğarsın, Neredesin Leylâ'm kimi xalq mahnılarını yayımlayıb. Sevemedim Karagözlüm, Sabır Taşı, Goca Dünya kimi əsərləri müxtəlif sənətçilər tərəfindən ifa edilməyə, sənət aləmində bəstəkar və baglama virtuozu kimi səslənməyə başlayıb.
Xalq mahnılarından sonra 1968-ci ildə ilk sərbəst kassetini Sensiz Bahar Geçmiyor-Başa Gelen Çekilirmiş-i çıxarıb. Bundan sonra Topkapı Plak və İstanbul Plakdan davamlı kassetlər çıxarmağa başlayıb. Bəstəkar və instrumentalist şəxsiyyəti ilə yanaşı, şərhçi şəxsiyyəti ilə də ön plana çıxmağa başlayıb. Ben Eski Halimle Daha Mesuttum, Hor Görme Garibi, Severek Ayrılalım, Ümit Şarkısı, Sevenler Mesut Olmaz kimi kassetlərə qeydlər edib. 1971-ci ildə İstanbul Plakın şəriki olub. 1972-ci ildə isə Yaşar Kekeva ilə birlikdə Kervan Plak şirkətini qurub və şirkətin direktoru olub. Kervan Plak, Türkiyənin ilk yerli sahibkarlıq plak şirkəti olub. Erkin Koray, Ajda Pekkan, Muazzez Abacı, Kamuran Akkor, Semiha Yankı, Samime Sanay, Neşe Karaböcek, Bedia Akartürk, Nil Burak, Ziya Taşkent, Semiramis Pekkan, Ferdi Özbeğen, Genül Yazar Alan kimi dövrün ulduzları ilə Kervan Plak, dövrün plak bazarındakı ən güclü şirkətlərdən biri olub.
Orhan Gencebay bu günə qədər 35 (31 kino, 4 televiziya) filmdə rol alıb və 90-a yaxın filmin musiqi direktoru olub. 1000-dən çox bəstəsi olan Orhan Gencebay onlardan 300-ə yaxınını özü səsləndirib.
TRT auditi qurulanda Orhan Gencebayın əsərləri arabesk adlandırılsa da, Orhan Gencebay bunu "səhv və natamam" adlandıraraq bu cür qiymətləndirməni qəbul etməyib.
"Ağ kəpənəklər" qrupunun keçmiş solisti Azize Gencebaydan boşanan Orhan Gencebay 30 ildən çoxdur ki, Sevim Emre ilə evlidir. Oğlu Altan Gencebay hələ də Kervan Plakın prodüseridir.
Albomları:
1975: Batsın Bu Dünya
1976: Hatasız Kul Olmaz
1976: Sarhoşun Biri
1978: Benim Dertlerim
1979: Yarabbim
1980: Aşkı Ben Yaratmadım
1981: Ben Topraktan Bir Canım
1981: Kördüğüm
1982: Bir Damla Mutluluk
1983: Leyla ile Mecnun
1984: Dil Yarası
1985: Beni Biraz Anlasaydın
1986: Cennet Gözlüm
1987: Akma Gözlerimden
1988: Emrin Olur
1988: Süper Yıldızlar Kervanı
1989: Ya Evde Yoksan / Seni Arıyorum
1990: Utan / Dokunma
1991: Hasret Rüzgarı
1992: Sende Haklısın
1993: Hayat Devam Ediyor
1994: Yalnız Değilsin
1995: Gönül Dostu
1996: Kiralık Dünya
1998: Klasikleri Sizin Seçtikleriniz
1999: Cevap Ver
2001: Klasikleri Sizin Seçtikleriniz 2
2002: İdeal Aşk / Batsın Bu Dünya (Remix)
2004: Yürekten Olsun
2005: İstanbul Hatırası / Köprüyü Geçmek
2006: Yargısız İnfaz
2007: Orhan Gencebay Film Müzikleri
2010: Berhudar Ol
2012: Orhan Gencebay ile Bir Ömür
2013: Bedensiz Aşk
2023: Maske
Mükafatları:
1968-dan 1976-ə qədər hər bir 45 üçün Gold Record mükafatı
1976 Onun Jurnalı Türk Musiqi İlin Mükafatı
1970: yüksək tiraj müvəffəqiyyətinə görə İstanbul Plak tərəfindən verilən Qızıl Tac Mükafatı.
1984: tərcüməçi Qəzet tərəfindən verilən İlin Sənətçisi Mükafatı.
1984: Salam Jurnalın verdiyi İlin Sənətçisi Mükafatı.
1985: Onun Jurnalın verdiyi İlin Sənətçisi Mükafatı.
1990: MÜYAP tərəfindən Toxunmayın Albomunun yüksək satış uğuruna görə verilən Yüksək Dövr Mükafatı.
1990: ABŞ-Misir-İsrail və Hacettepe Universitetinin aparıcı universitetləri ilə birlikdə verilən Montu Merit Doktoru (Fəxri Musiqi Doktoru) mükafatı.
1995: Mehmetçik Vəqfi tərəfindən verilən Qızıl Medal Mükafatı.
1998: Intermedia jurnalı tərəfindən verilmiş İlin İqtisadiyyat Ulduzları mükafatı.
1998: Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən verilən Dövlət Sənətçisi adı.
2009: Türk Milli Təhsilinə verdiyi töhfəyə görə Prezidentlik tərəfindən verilən Fəxri Mükafat.
2011: King TV Music Awards Onur Mükafatı.
2013: Müyap Fiziki Satış Mükafatı
2013: Kral Tv Musiqi Mükafatları Ən Yaxşı Layihə Mükafatı.
2015: Türkiyə Respublikası Başçılığı Mədəniyyət və İncəsənət Grand Mükafatı.
