BAKI, TurkicWorld
Mərvan Bərquti Fələstin siyasi həyatının ən tanınmış və eyni zamanda ən mübahisəli simalarından biridir. O, Fələstin Milli Azadlıq Hərəkatının – FƏTH – aparıcı liderlərindən sayılır və onilliklərdir İsrail həbsxanalarında saxlanılmasına baxmayaraq, Fələstin daxilində ciddi siyasi təsirini qoruyub saxlayır. İsrail məhkəmələrinin qərarı ilə ona beş dəfə ömürlük həbs və əlavə uzunmüddətli cəza hökmü çıxarılıb.
Mərvan Bərquti 6 iyun 1959-cu ildə İordan çayının qərb sahilində, Ramallahın şimal-qərbində yerləşən Kuber qəsəbəsində anadan olub. İşğal şəraitində böyüyən Bərquti erkən yaşlardan siyasi proseslərə cəlb olunub və 15 yaşında FƏTƏH sıralarına qoşulub. Bu seçim onun həyatını uzunmüddətli həbslər, nəzarət və təqiblərlə müşayiət olunan siyasi fəaliyyət yoluna çıxarıb.
Siyasi fəaliyyəti səbəbilə dəfələrlə saxlanılmasına baxmayaraq, Bərquti təhsildən uzaqlaşmayıb. Həbsdə olduğu dövrlərdə orta təhsilini tamamlayıb, azadlığa çıxdıqdan sonra Birzeit Universitetində tarix və politologiya üzrə bakalavr, beynəlxalq münasibətlər üzrə magistr dərəcəsi alıb.
2002-ci ildə yenidən həbs olunana qədər Qüds Əbu Dis Universitetində dərs deyib. 2010-cu ildə isə İsrail həbsxanasında saxlanıldığı şəraitdə, Ərəb Birliyinə bağlı institutun xətti ilə politologiya üzrə doktorluq dissertasiyasını tamamlayıb. Bu fakt onun siyasi fiqur olmaqla yanaşı, intellektual profilini də ön plana çıxarıb.
Bərqutinin adı 1987-ci ildə başlayan Birinci Fələstin İntifadası zamanı geniş tanınıb. O, Birgə Milli Liderliyin qurucuları sırasında yer alıb. Bu fəaliyyətinə görə saxlanılıb və sonradan İordaniyaya sürgün edilib. Sürgün illərində FƏTH-in ali strukturlarında təmsil olunub və Fələstin Azadlıq Təşkilatının əsas fiqurları ilə birgə çalışıb.
2000-ci ildə İkinci İntifadanın başlaması ilə Bərquti həm siyasi, həm də təşkilati baxımdan əsas simalardan birinə çevrilib. O, Fələstin rəhbərliyi ilə İsrail arasındakı təhlükəsizlik koordinasiyasını açıq şəkildə tənqid edib və mövcud sülh mexanizmlərinin işğalı dayandırmadığını bildirib.
2002-ci ilin aprelində İsrail ordusu tərəfindən Ramallahda saxlanılan Bərquti iki ilə yaxın davam edən məhkəmə prosesindən sonra beş dəfə ömürlük həbs və əlavə uzunmüddətli cəzaya məhkum edilib. O, İsrail məhkəmələrinin legitimliyini tanımadığını bəyan edib və ittihamların siyasi motivli olduğunu bildirib.
Həbsdə olmasına baxmayaraq, Bərquti Fələstin daxili siyasi proseslərində mühüm rol oynayıb. Onun təşəbbüsü ilə hazırlanan sənədlər FƏTƏH və digər Fələstin qrupları arasında dialoqa zəmin yaradıb. 2009-cu ildə FƏTH-in Mərkəzi Komitəsinə seçilib, lakin sonrakı mərhələlərdə hərəkat rəhbərliyi ilə münasibətləri gərginləşib.
2021-ci ildə Fələstin rəhbərliyi seçkilərin keçiriləcəyini elan etdikdən sonra Bərquti prezidentliyə namizəd olacağını açıqlayıb. Bu addım onun hələ də real siyasi alternativ kimi qəbul edildiyini göstərib.
Bir çox beynəlxalq media və siyasi müşahidəçilər Bərqutini Nelson Mandela ilə müqayisə edirlər. Bu bənzətmə onun uzunmüddətli həbsi, lakin siyasi legitimliyini və ictimai nüfuzunu itirməməsi ilə əsaslandırılır. Rəy sorğularına görə, o, Fələstin cəmiyyətində ən yüksək etimada malik simalardan biridir və potensial uzlaşma fiquru kimi qiymətləndirilir.
Son illərdə İsraildəki radikal siyasi dairələrin Bərquti ilə bağlı açıqlamaları və həbs şəraitinə dair xəbərlər onun sağlamlığı və təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqları artırıb. Fələstin tərəfi onun həyatına görə məsuliyyətin İsrail hökumətinə aid olduğunu bildirir.
Mərvan Bərquti yalnız bir siyasi məhbus deyil, eyni zamanda Fələstin milli hərəkatının simvolik fiqurlarından biridir. Onun taleyi Fələstin daxilində siyasi gələcəyin mümkün ssenariləri ilə birbaşa əlaqələndirilir və regionda baş verən proseslər fonunda adı aktual qalmaqda davam edir.
