BAKI,TurkicWorld,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Səudiyyə Ərəbistanının 2025-ci ildə həyata keçirdiyi xarici siyasət ölkənin regional və beynəlxalq proseslərdə iştirakını, eləcə də müxtəlif sahələr üzrə əməkdaşlıq mexanizmlərini əhatə edib. Riyadın bu dövrdə əsas diqqət yetirdiyi məsələlər arasında Qəzza zolağındakı müharibə ilə bağlı diplomatik təşəbbüslər, məcburi köçürmələrə qarşı mövqe, iki dövlətli həll konsepsiyası, Fələstin dövlətinin yaradılmasına dair çağırışlar, Suriya üzrə humanitar və siyasi addımlar, həmçinin regional təhlükəsizlik, o cümlədən Körfəz Əməkdaşlıq Şurası (KƏŞ) çərçivəsində təhlükəsizlik məsələləri yer alıb. Eyni zamanda ABŞ və digər beynəlxalq tərəfdaşlarla əməkdaşlıq da davam etdirilib.
ABŞ Prezidenti Donald Trampın 2025-ci ilin may ayında Səudiyyə Ərəbistanına səfəri və Səudiyyə Ərəbistanının Baş naziri və Vəliəhd Şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın həmin ilin noyabrında ABŞ-yə etdiyi səfər iki ölkə arasında əlaqələrin gündəmində mühüm yer tutub.
Donald Tramp Ər-Riyadda etdiyi çıxışda Səudiyyə Ərəbistanı Vəliəhd Şahzadəsinin liderliyinə dair fikirlər səsləndirib, region və ölkənin beynəlxalq iqtisadi və siyasi proseslərdəki roluna toxunub.
Vəliəhd Şahzadə Məhəmməd bin Salmanın Vaşinqtona səfəri zamanı ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı arasında Strateji Müdafiə Sazişi də daxil olmaqla bir sıra sənədlər imzalanıb. Bu, Səudiyyə Ərəbistanının 2025-ci il ərzində imzaladığı ikinci müdafiə sazişi olub. Razılaşmalar paketi müdafiə sənayesi məhsullarının satışı, mülki nüvə enerjisi sahəsində əməkdaşlıq, süni intellekt üzrə tərəfdaşlıq, uran və metallarla bağlı tədarük zəncirlərinin təhlükəsizliyi, eləcə də investisiya proseslərinin sürətləndirilməsi kimi sahələri əhatə edib.
ABŞ Prezidenti Səudiyyə Ərəbistanını NATO-dan kənar “əsas müttəfiq” kimi xarakterizə edib və tərəflər arasında aparılan danışıqlara dair açıqlamalar verib.
2025-ci ildə Qəzza zolağındakı müharibə beynəlxalq gündəmdə əsas mövzulardan biri olaraq qalmaqla yanaşı, Suriya üzrə proseslər də diqqət mərkəzində olub. Səudiyyə Ərəbistanı Suriya ilə bağlı humanitar, siyasi və iqtisadi dəstək tədbirlərində iştirak edib.
Səudiyyə Ərəbistanı Kral Divanının müşaviri başda olmaqla nümayəndə heyətinin Dəməşqə səfəri və Suriya Prezidenti Əhməd əş-Şəra ilə keçirilən görüşlərdən sonra Riyad Suriya əhalisinə humanitar yardım göstərib. Yardımlar hava və quru körpüləri vasitəsilə həyata keçirilib, tibbi və inkişaf yönümlü layihələr icra olunub. Bildirilib ki, ilin sonuna qədər bu layihələrin sayı 103-ü keçəcək və ümumi dəyəri təxminən 100 milyon dollar təşkil edəcək.
2025-ci il ərzində Suriya Prezidenti Əhməd əş-Şəra üç dəfə Səudiyyə Ərəbistanına səfər edib. Bundan əlavə, Səudiyyə Ərəbistanı ABŞ-nin Suriyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyaların aradan qaldırılması ilə bağlı proseslərdə iştirak edib, Suriyanın Dünya Bankına olan 15 milyon dollarlıq borcunu ödəyib. Riyad həmçinin Qətər və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ilə birgə təşəbbüs çərçivəsində Suriya dövlət qurumlarında çalışanların maaşlarının bir hissəsinin ödənilməsinə dəstək verib.
Eyni zamanda Səudiyyə Ərəbistanı İsrailin Suriya, Qətər və İranla bağlı həyata keçirdiyi və suverenlik pozuntusu kimi qiymətləndirilən addımlara dair mövqeyini açıqlayıb.
Səudiyyə Ərəbistanı Fələstin məsələsi ilə bağlı mövqeyini 2025-ci ildə də davam etdirib. Vəliəhd Şahzadə Məhəmməd bin Salman Səudiyyə Ərəbistanının müstəqil Fələstin dövləti yaradılmadan İsrail ilə münasibət qurmayacağını bəyan edib.
ABŞ Prezidenti Donald Tramp və İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu arasında Ağ Evdə keçirilən mətbuat konfransından sonra yayılan Səudiyyə bəyanatı Fələstin rəhbərliyi tərəfindən müsbət qarşılanıb. Fələstin Prezidenti Mahmud Abbas bu mövqeyə dair açıqlamasında Səudiyyə Ərəbistanının Fələstin məsələsinə verdiyi dəstəyi qeyd edib.
İki il davam edən diplomatik müzakirələrdən sonra sentyabr ayında Səudiyyə Ərəbistanı və Fransanın birgə sədrliyi ilə iki dövlətli həll mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirilib. Konfransda qəbul edilən və sonradan BMT Baş Assambleyası tərəfindən təsdiqlənən Nyu-York Bəyannaməsi regionda sülh və təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı sənəd kimi qiymətləndirilib.
Fevral 2025-ci ildə Diriyyədə Səudiyyə Ərəbistanının himayəsi ilə ABŞ və Rusiya nümayəndələri arasında münasibətlərin yaxşılaşdırılmasına dair görüşlər keçirilib. ABŞ Dövlət Departamenti bu görüşləri müsbət addım kimi dəyərləndirib, Rusiya tərəfi də danışıqlara dair açıqlamalar verib.
Növbəti ay Ciddədə Vəliəhd Şahzadə Məhəmməd bin Salmanın himayəsi altında ABŞ və Ukrayna nümayəndələri arasında görüşlər təşkil olunub. ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Maykl Mitçell bu proseslərə dair açıqlamalarında Səudiyyə Ərəbistanının diplomatik təşəbbüslərini qeyd edib.
Səudiyyə Ərəbistanı Pakistan və Hindistan arasında baş vermiş hərbi gərginliyin azaldılması istiqamətində də vasitəçilik səylərində iştirak edib. May ayında tərəflər arasında atəşkəs elan olunub.
Atlantik Şurası ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı arasında müdafiə sahəsində əməkdaşlığı silah tədarükü ilə yanaşı, kəşfiyyat mübadiləsi, dəniz yollarının təhlükəsizliyi və müdafiə imkanlarının artırılması çərçivəsində dəyərləndirib.
2025-ci ilin sentyabrında Pakistanın Baş naziri Şahbaz Şərifin Səudiyyə Ərəbistanına səfəri zamanı iki ölkə arasında Birgə Strateji Müdafiə Sazişi imzalanıb. Sazişdə tərəflərdən birinə qarşı hücumun digərinə qarşı yönəlmiş hesab ediləcəyi müddəası yer alıb.
Səudiyyə Ərəbistanı Sudan böhranı ilə bağlı beynəlxalq müzakirələrdə iştirak edib. Bu çərçivədə Sudan rəhbərliyi ilə görüşlər keçirilib. Yəməndə isə ölkənin şərq bölgələrində baş verən proseslərlə bağlı Səudiyyə nümayəndə heyəti bölgəyə səfər edib və vəziyyətlə tanış olub.
Siyasi analitiklər Səudiyyə Ərəbistanının 2025-ci il ərzində müdafiə, diplomatiya və regional məsələlər üzrə müxtəlif təşəbbüslərdə iştirak etdiyini qeyd edirlər.
