BAKI,TurkicWorld
Son illərdə Azərbaycanla Slovakiya arasındakı münasibətlər dərinləşməyə və institusionallaşdırmaya doğru açıq bir meyl nümayiş etdirərək, əsl strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə çatıb. Siyasi, müdafiə, enerji, iqtisadi və texnoloji əlaqələrin dinamikası göstərir ki, iki dövlət arasında əməkdaşlıq artıq ortaq maraqlara, etimada və qarşılıqlı dəstəyə əsaslanan sistemli xarakter alıb.
TurkicWorld Trend-ə istinadən xəbər verir ki, xüsusilə mühüm bir mərhələ 2024-cü ilin may ayında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Slovakiyanın Baş naziri Robert Fitso tərəfindən Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamənin imzalanması olub. Bu sənəd təkcə tərəflərin xoşməramlı münasibətlərini təsbit etməklə kifayətlənməyib, həm də əməkdaşlığın dərinləşməsi üçün siyasi təmələ çevrilib. Prezident İlham Əliyevin R.Fitso ilə birgə mətbuata açıqlamasında qeyd etdiyi kimi, bu, münasibətlərimizi ən yüksək səviyyəyə qaldıran çox ciddi siyasi sənəddir. "Strateji tərəfdaşlıq Bəyannaməsində əks olunan maddələr bizim niyyətimizi əks etdirir, eyni zamanda, gələcək əməkdaşlığın perspektivlərini də müəyyən edir", - deyə dövlət başçısı bildirib.
Slovakiya öz növbəsində Azərbaycanın Avropa İttifaqı və NATO ilə əlaqələrinin möhkəmləndirilməsini daha fəal şəkildə dəstəkləməyə başlayıb ki, bu da regional əlaqələrin inkişafında və Avro-Atlantik istiqamətində qarşılıqlı anlaşmanın möhkəmləndirilməsində mühüm siyasi amilə çevrilib.
Müdafiə və hərbi-texniki əməkdaşlıq ən dinamik inkişaf edən sahələrdən birinə çevrilib. 2024-2025-ci illərdə iki ölkənin müdafiə nazirlikləri arasında əlaqələrin intensivliyi əhəmiyyətli dərəcədə artıb.
Belə ki, noyabrın 7-də Slovakiya Baş nazirinin müavini və müdafiə naziri Robert Kalinyakın rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Azərbaycana səfərə gəlib. Nümayəndə heyəti Vətən Müharibəsində Qələbənin beşinci ildönümü münasibətilə Bakıda keçirilən hərbi paradda iştirak edib. Oktyabr ayında Slovakiya Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi general Daniel Zmekonun rəhbərlik etdiyi Slovakiya nümayəndə heyəti Azərbaycana səfər edib. Bu ilin aprel ayında müdafiə nazirinin birinci müavini - Azərbaycan Ordusunun Baş Qərargah rəisi general-polkovnik Kərim Vəliyev və rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Slovakiya Respublikasına rəsmi səfəri çərçivəsində həmin ölkədəki müdafiə sənayesi müəssisəsinə baş çəkib. 2024-cü ilin noyabr ayında Azərbaycan Respublikasının müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənov Slovakiya Respublikası Baş nazirinin müavini və müdafiə naziri Robert Kalinyakın dəvəti ilə bu ölkəyə rəsmi səfər edib.
İqtisadi sahədə əməkdaşlığın ən diqqətəlayiq və praktik nəticələrindən biri Baş Qərvənddə Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərində həyata keçirilən Slovakiyanın "ağıllı kənd" layihəsidir. Slovakiyanın bu cür layihələrdə iştirakı onun Qarabağın dirçəlişində uzunmüddətli rol oynamağa hazır olduğunu bir daha vurğulayır.
Energetika strateji xarakter alaraq əməkdaşlığın digər əsas komponentinə çevrilib. Qaz tədarükünü şaxələndirmək üçün yollar axtaran Slovakiya, Azərbaycan qazını idxal etməyə başlayan on ikinci ölkə olub. SOCAR-ın Slovakiyanın dövlətə məxsus operatoru SPP-yə tədarükü 2024-cü ilin dekabr ayında pilot müqavilə çərçivəsində başlayıb. Azərbaycanı energetika nazirinin müavini Orxan Zeynalov təmsil edən Aİ-Slovakiya enerji təchizatı üzrə işçi qrupunun ilk iclasında hər iki tərəf Azərbaycan qazının strateji əhəmiyyətini vurğulayıb və "yaşıl" enerji sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə tam hazır olduqlarını bildiriblər.
Slovakiya həmçinin Azərbaycan qazının Mərkəzi Avropaya nəqlini artırmağı hədəfləyən "Həmrəylik halqası" layihəsi üzrə memorandumun iştirakçılarından biri olub.
Enerji əməkdaşlığının ayrıca bir sahəsi "yaşıl" transformasiya ilə bağlıdır. Slovakiya güclü nüvə sektoru sayəsində Avropanın ən təmiz enerji sistemlərindən birinə malikdir və öz təcrübəsini fəal şəkildə bölüşür. Slovakiya istilik nasosları artıq Azərbaycana ixrac olunur və bu da emissiyaların azaldılmasına və aşağı karbonlu enerjiyə keçidə töhfə verir. Nüvə enerjisi və enerji səmərəliliyi texnologiyaları sahəsində fəaliyyət göstərən bir çox Slovakiya şirkəti Azərbaycanla əməkdaşlığı inkişaf etdirmək istəklərini ifadə edib ki, bu da xüsusilə qlobal dekarbonizasiya kursu və Bakıda keçirilən COP29-da müzakirə olunan həllər kontekstində aktualdır. Slovakiya Prezidenti Peter Pelleqrininin konfransda iştirakı iqlim və enerji dialoqunun vacibliyini bir daha təsdiqləyib.
2024-cü ilin sentyabr ayında Bakıda qeyri-neft sektorundan olan 16 Slovakiya şirkətinin iştirakı ilə Azərbaycan-Slovakiya biznes forumu keçirilib və burada elektrik enerjisi sənayesi, İKT, əczaçılıq və digər sahələrdə əməkdaşlıq perspektivləri müzakirə edilib. Bu cür təmasların mövcudluğu hər iki ölkədəki bizneslərin siyasi sabitlikdən və yeni hüquqi mexanizmlərdən istifadə edərək strateji tərəfdaşlıq şəraitində işləmək istəyini təsdiqləyir. Belə mexanizmlərdən biri də 2025-ci il yanvarın 1-də qüvvəyə minən və investisiya və birgə layihələr üçün əlverişli mühit yaradan İkiqat vergitutmanın aradan qaldırılmasına dair Saziş olub.
Siyasi koordinasiya və müdafiə tərəfdaşlığından tutmuş enerji inteqrasiyasına, yaşıl texnologiyalara və davamlı inkişafa qədər bütün bu proseslər Azərbaycan və Slovakiya arasında uzunmüddətli əməkdaşlıq üçün sabit əsas təşkil edir. Bundan əlavə, bu münasibətlərin əhəmiyyəti ikitərəfli səviyyədən çox kənara çıxır. Cənubi Qafqaz üçün Slovakiyanın cəlb olunması Avropanın regionda iştirakını genişləndirmək, müharibədən sonrakı yenidənqurmanı dəstəkləmək və yeni iqtisadi modellər inkişaf etdirmək deməkdir. Mərkəzi Avropa üçün Azərbaycan enerji təhlükəsizliyinin qarantı və trans-Avropa infrastruktur layihələrində tərəfdaşa çevrilir. Avropanın özü üçün isə Bakı ilə Bratislava arasında əlaqələrin gücləndirilməsi qitənin dayanıqlığına və şaxələndirilməsinə töhfədir.
Beləliklə, Azərbaycan-Slovakiya münasibətləri bu gün Mərkəzi Avropa ilə Cənubi Qafqaz arasında münasibətlər üçün yeni siyasi və iqtisadi çərçivə formalaşdıran dinamik, qarşılıqlı tamamlayıcı bir strukturu təmsil edir. Əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi hər iki ölkənin uzunmüddətli maraqlarına uyğundur və regional sabitlik, iqtisadi artım və texnoloji modernləşmə üçün təməl qoyur, bu tərəfdaşlığı Avropa və Avrasiyada ən perspektivli tərəfdaşlıqlardan birinə çevirir.
