Bakı. TurkicWorld:
Məhşur fransız şairi, yazıçısı və dramaturq olan Viktor Mari Hüqo 26 fevral 1802-ci ildə Fransanın Bezanson şəhərində anadan olub.
Viktor Hüqo Cozef Léopold Sigisbert Hugo (1773-1828) və Sophie Trebuchet'in (1772-1821) üçüncü oğlu idi.
Onun Cozef Hüqo (1798-1855) və Eugene Hüqo (1800-1837) adlı iki böyük qardaşı var idi.
Azad düşüncəli respublikaçı olan Hüqo, Napoleonu qəhrəman hesab edirdi.
Anası 1812-ci ildə Napoleona qarşı sui-qəsd hazırladığı üçün edam edilən general Viktor Lahori ilə sevgili olduğu düşünülən katolik kralçı idi.
Hüqonun uşaqlığı ölkədə siyasi təlatümlər olan dövrə tısadüf edib.
O anadan olduqdan iki il sonra Napoleon İmperator elan edilib, 18 yaşında isə Burbon Monarxiyası yenidən taxta çıxıb.
Hüqonun ailəsinin ateist olması və siyasi baxışları Fransada hökmranlıq uğrunda mübarizə aparan qüvvələri əks etdirirdi.
Hüqonun atası İspaniyada məğlub olana qədər Napoleon ordusunda yüksək rütbəli zabit olub.
Atasının işinə görə, ailə tez-tez fərqli fərqli bölgələrə köçməli olurdu və bu səyahətlər zamanı Hüqo çox şey öyrəndi.
Hüqonun anası Sofi, həyat yoldaşının işi ilə bağlı evliliklərinin ilk zamanlarında ailəsini ilə İtaliya və İspaniyaya müşayiət edirdi.
Hərbi həyatın gətirdiyi yorucu səyahətlər səbəbi ilə Sofi 1803-cü ildə bir müddət Leopolddan (Neapol, İtaliya) ayrılaraq üç uşağı ilə Parisdə məskunlaşdıqdan sonra Hüqonun təhsil və tərbiyəsinə diqqət yetirməyə başlayır.
Beləliklə, Hüqonun poeziya və bədii ədəbiyyatdakı ilk yaradıcılığı anasının krala olan inamının və sədaqətinin əksi idi.
Lakin daha sonra Fransada 1848-ci il inqilabı hadisələri zamanı o, katolik tərəfdarı olan royalist təhsilə qarşı üsyan etdi və respublikaçılığı və azad düşüncəni dəstəkləməyə başlayıb.
Gəncliyində aşiq olan Hüqo anasının istəyinin əksinə olaraq uşaqlıq dostu Adele Fuşe ilə gizli nişanlanır.
Anası ilə yaxın münasibətinə görə, Adele ilə evlənmək üçün onun ölümünə qədər (1821) gözlədikdən sonra 1822-ci ildə uşaqlıq eşqi ilə evlənir.
Cütlüyün Leopoldine (1824), Charles (1826), Fransua-Vicor (1828) və Adele (1830) adlı dörd övladı olub.
Adele və Viktor Hüqonun ilk övladı olan Leopold 1823-cü ildə anadan olub, lakin qısa müddət sonra vəfat edib.
Hüqonun böyük və sevimli qızı olan Léopoldine 1843-cü ildə Charles Vacquerie ilə evləndikdən qısa müddət sonra 19 yaşında, əri ilə birlikdə Sena çayında boğularaq vəfat edib.
Həmin vaxt sevgilisi ilə Fransanın cənubunda səyahət edən Hüqo qızının ölüm xəbərini kafedə oxuduğu qəzetdən öyrənib.
Qızının ölüm xəbəri ilə sarsılan Hüqo, qızının həyatı və ölümü haqqında çoxlu şeirlər yazıb.
Onun ən məşhur şeiri, “Demain, dès l'aube”, qızının məzarına etdiyi ziyarəti təsvir edir.
III. Napoleonun 1851-ci ilin sonunda hərbi çevrilişi ilə əlaqədar sürgünə göndərilən Hüqo, Fransadan ayrıldıqdan sonra ilk olaraq qısa müddət Brüsseldə yaşayıb.
1852-1855-ci illərdə Cersidə yaşayan yazar, 1855-ci ildə Gernsiyə köçüb və burada 15 il yaşayıb.
III. Napoleon 1859-cu ildə ümumi amnistiya elan edəndə ölkəsinə qayıtmaq imkanı qazanmasına baxmayaraq, o, sürgündə qalmağı seçib.
Fransa-Prussiya müharibəsində Fransanın məğlub olması nəticəsində III. Napoleon hakimiyyətdən çəkilmək məcburiyyətində qaldıqdan sonra o, ölkəsinə qayıdıb.
Hüqo, 1870-ci ildə Parisin mühasirəsindən sonra həyatının qalan hissəsini Fransada keçirmək üçün geri dönəndə, xalq tərəfindən milli qəhrəman kimi qarşılanıb.
Populyar olmasına baxmayaraq, 1872-ci ildə Milli Məclisə daxil ola bilməyib.
Qısa müddətdə yüngül insult keçirən yazarın, qızı Adele psixi xəstəxanaya yerləşdirilib və iki oğlu da vəfat edib.
Onun həyat yoldaşı Adele də 1868-ci ildə vəfat edib.
Viktor Hüqo 22 may 1885-ci ildə 83 yaşında pnevmoniyadan vəfat edib.
Onun vəfat etdiyi dövrdə ölkədə matəm ab-havası hökm sürürdü.
Hüqo, təkcə hörmətli ədəbiyyat xadimi deyil, həm də Fransada Üçüncü Cümhuriyyəti və demokratiyanı formalaşdıran dövlət xadimi idi.
Onun Parisdəki dəfn mərasimində iki milyondan çox insan iştirak edib.
Hüqo, Zəfər tağından Panteona aparılıb və orada dəfn olunub.
O, Panteonda Aleksandr Dümas və Emile Zola kimi mühüm yazıcılarla birlikdə dəfn edilib.
Fransada bir çox böyük yerlər onun adını daşıyır.
Viktor Hüqonun əsərləri:
Romanlar:
1. Han d'Island (1823; İslandiya xanı)
2. Bug-Cargal (1818)
3. Le Dernier Jour d'un condamné (1829; Ölüm cəzasının son günü)
4. Notr-Dam de Paris (1831; Notr-Damın donqarı)
5. Claude Gueux (1838)
6. Misérables (1862; Les Misérables)
7. Les Travailleurs de la mer (1866; Dəniz işçiləri)
8. L'Homme qui rit (1869; Gülən Adam)
9. Quatrevingt-treize (1874; Doxsan Üç İnqilab)
Tamaşalar:
1. Kromvel (1827)
2. Amy Robsart (1828)
3. Hernani (1830; Hernani)
4. Marion de Lorme (1831; Marion de Lorme)
5. Le roi s'amuse (1832; Kral əylənir)
6. Lucrece Borgia (1833)
7. Mari Tudor (1833)
8. Anjelo, tiran de Padue (1835; Padova tiranı Angelo)
9. Ruy Blas (1838; Ruy Blas)
10. Les Burgraves (1843; The Overlords)
11. Theatre en liberté (1886; Azadlıq Teatrı)
Şeir:
1. Müxtəlif qəsidələr və şeirlər (1822; Qəsidələr və müxtəlif şeirlər)
2. Nouvelles Odes (1824; Yeni Odes)3. Odes və Balladalar (1826; Odes və Balladalar)
4. Les Orientales (1829; Şərqlilər)
5. Les Feuilles d'automne (1831; Payız yarpaqları)
6. Les Chants du crépuscule (1835; Şəfəq mahnıları)
7. Les Voix interieures (1837; Ürəkdən gələn səslər)
8. Les Rayons və Les Ombres (1840, Şüalar və Kölgələr)
9. Les Chatiments (1853; Əzablar)
10. Les Contemplations (1856; Reflections)
11. La Legende des siècles (1859, 1877, 1883; Əsrlərin Əfsanəsi)
12. Les Chansons des rues et des bois (1865; Küçə və Meşə mahnıları)
13. L'Année dəhşətli (1872; Dəhşətli il)
14. L'Art d'être grand-père (1877; Baba olmaq sənəti)
15. Le Pape (1878)
16. La Pitié Suprême (1879)
17. L'Âne (1880)
18. Dinlər və din (1880)
19. Les Quatre Vents de l'esprit (1881; Ağılın Dörd Küləyi)
20. La Fin de Satan (1886; Şeytanın sonu)
21. Toute la Lyre (ö. 1888, 2 simli; 1893, 1 simli; Bütün Lira)
22. Dieu (1891; Tanrı)
23. Les Années funestes, 1852-1870 (d. 1898; The Ominous Years: 1852-1870)
