BAKI,TurkicWorld,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
İsrailin Somalidən birtərəfli qaydada ayrıldığını elan etmiş Somaliland bölgəsini tanıması regional və beynəlxalq səviyyədə geniş reaksiyalara yol açıb. Qərar xüsusilə Fələstin məsələsi ilə bağlı narahatlıqlar fonunda diqqət çəkib və bir sıra aktorlar tərəfindən mümkün geosiyasi nəticələr baxımından dəyərləndirilib.
Fələstin Muxtariyyəti, HƏMAS hərəkatı və Somalinin paytaxtı Moqadişodakı rəsmi qurumlar İsrailin bu addımına etiraz edərək, qərarın regionda sabitliyə təsir göstərə biləcəyini bildiriblər. Reaksiyaların əsas səbəblərindən biri Somalilandın gələcəkdə Qəzza zolağından olan fələstinlilərin köçürülməsi üçün mümkün istiqamət kimi gündəmə gətirilə biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlardır.
ArabiToday nəşrinin yazdığına görə, fələstinli mənbələr bu addımın məcburi köçürülmə mövzusunu yenidən beynəlxalq gündəmin ön sıralarına daşıya biləcəyini və Qəzza zolağı ilə İordan çayının qərb sahilinə təzyiqlərin artmasına səbəb ola biləcəyini istisna etmirlər. Ekspertlər qeyd edirlər ki, bərpa və uzunmüddətli sabitləşmə proqramlarının olmaması bu cür ssenarilərin müzakirəsini daha da gücləndirir.
İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu, xarici işlər naziri Gideon Saar və Somaliland rəhbəri Abdirahman Mohamed Abdullahi tərəfindən yayımlanan birgə bəyanatda tərəflər arasında kənd təsərrüfatı, səhiyyə, texnologiya və iqtisadiyyat sahələrində əməkdaşlığın genişləndirilməsi nəzərdə tutulur. Bununla yanaşı, İsrail mediasında tanınma qərarının Qəzzadan olan əhalinin mümkün yerləşdirilməsi perspektivi ilə əlaqələndirildiyinə dair iddialar da yer alıb.
Fələstin Xarici İşlər Nazirliyi bu prosesi “şübhəli geosiyasi razılaşmaların tərkib hissəsi” kimi qiymətləndirib. HƏMAS isə hər hansı məcburi köçürmə planlarını qəti şəkildə rədd etdiyini bəyan edib. Somali hökuməti də öz növbəsində Somalilandı müstəqil subyekt kimi tanımadığını açıqlayıb və Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyinetmə hüququna dəstəyini vurğulayıb.
Analitiklərin fikrincə, baxmayaraq ki, Səudiyyə Ərəbistanı, Misir, Qətər, İordaniya və Türkiyə kimi ölkələr bu addımı rədd edib, lakin deportasiya mövzusu humanitar böhran və Qəzzanın bərpası ilə bağlı perspektivlərin qeyri-müəyyənliyi fonunda siyasi təzyiq aləti kimi yenidən gündəmə gələ bilər.
