Bakı, TurkicWorld
Səyahət üçün tez-tez üstünlük verilən nəqliyyat vasitəsi olan təyyarələrdə hansı oturacaqların daha təhlükəsiz olması uzun müddətdir müzakirə mövzusudur.
Qazaxıstan və Cənubi Koreyada baş verən təyyarə qəzalarında arxa oturacaqlarda əyləşən sərnişinlərin sağ qalması təyyarənin arxa hissəsinin daha təhlükəsiz olub-olmaması məsələsini yenidən gündəmə gətirib. Mütəxəssislər ön, orta və ya arxa oturacaqların seçiminin sağ qalma şansına təsir edib-etməməsi ilə bağlı müxtəlif fikirlər irəli sürürlər.
Hər iki qəzada sağ qalanların oturacaq yerləri təyyarənin quyruq hissəsində olmuşdu. Təyyarənin arxa hissəsindəki oturacaqlar mahiyyət etibarilə daha təhlükəsizdir, yoxsa bu, sadəcə bir təsadüfdür?
Qeyd etmək yerinə düşər ki, bu nadir hadisələrə baxmayaraq, hava nəqliyyatı hələ də ən təhlükəsiz nəqliyyat vasitələrindən biri olaraq qalır.
Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatının (ICAO) məlumatlarına görə, hava nəqliyyatında ölüm nisbəti 2023-cü ildə bir milyard sərnişinə 17 nəfər təşkil etmişdir. Bu rəqəm 2022-ci ildə 50 olaraq qeydə alınmışdır. Müasir reaktiv təyyarələr və təhlükəsizlik sistemlərindəki irəliləyişlərə baxmayaraq, yüksək hündürlükdəki mühit və təyyarə sistemlərinin mürəkkəbliyi kiçik mexaniki nasazlıqların və ya insan səhvlərinin belə fəlakətli nəticələrə səbəb olma ehtimalını artırır.
Oturacaqların yerləşdirilməsi və təhlükəsizliyi ilə bağlı araşdırmalar qəti nəticələr verməsə də, keçmiş təyyarə qəzalarının təhlili göstərir ki, təyyarənin arxa hissəsindəki oturacaqların sağ qalma nisbəti öndəki oturacaqlardan daha yüksək ola bilər.
Ön oturacaqlar daha həssasdır, çünki uçuş-enmə zolağı hadisələri zamanı, məsələn, 2010-cu ildə Manqalorda qəzaya uğrayarkən, təyyarənin ön hissəsi ilk zərbəni alır. Belə hallarda sərt eniş, toqquşma və ya uçurumdan sürüşmə kimi vəziyyətlər daha böyük risklər yaradır. İngilis jurnalist Maks Foster də bu mövzuya toxunaraq "Azərbaycan Hava Yolları"na məxsus təyyarənin Qazaxıstanın Aktau yaxınlığında qəzaya uğramasından sonra yayımlanan videoda bu məsələyə diqqət çəkmişdir. Foster bildirmişdir ki, təyyarənin ön tərəfində oturmaq sağ qalma ehtimalını 49 faiz edir. Qanadların ortasında oturmaq isə bu ehtimalı 59 faizə, təyyarənin arxa hissəsində oturmaq isə 69 faizə yüksəldir.
Məsələn, 1989-cu ildə United Airlines qəzasında 269 sərnişindən 184-ü sağ qalmışdır. Bu hadisədə sağ qalanların əksəriyyəti arxada oturmuşdu.
İkinci ən təhlükəsiz variant, 44 faiz ölüm nisbəti ilə təyyarə oturacaqlarının ortasıdır. Lakin qanadların partlaması riski səbəbindən orta oturacaqlar daha az təhlükəsiz ola bilər, çünki qanadlar əksər müasir sərnişin təyyarələrində yanacaq çəni kimi istifadə olunur. Qəzadan sonra evakuasiya zəruri olduğu halda, qəza çıxışlarına yaxın yerləşən orta sıralar daha təhlükəsiz hesab edilir.
Bununla belə, təyyarənin arxa hissəsindəki oturacaqlar da müəyyən risklər yaradır. Belə ki, quyruğun yerə dəyməsi nəticəsində arxa hissədə oturanlar üçün ölüm riski arta bilər. Nəticə etibarilə, təyyarədəki oturacaq mövqeyi müəyyən hallarda zəifliyə təsir göstərsə də, ABŞ Federal Aviasiya İdarəsi (FAA) bildirir ki, heç bir bölmə digərindən daha təhlükəsiz deyil. Qəzanın şəraiti, təsirin növü, onun miqyası və digər dəyişənlər təhlükəsizliyi daha çox müəyyən edir.
