Bakı, TurkicWorld\BakuNetWork
Qədim ənənələrin və zəngin mədəniyyətin beşiyi olan Gücüstan bu gün qaynar etirazların mərkəzinə çevrilib. Tbilisinin küçələri sanki vulkanın püskürməsinə bənzər şəkildə çalxalanır. Çoxluq qışqırıq səsləri, yıxılan baryerlərin sədası və yanan təkərlərin tüstüsü ilə dolub. Elə bil, şəhərin ürəyi minlərlə etirazçının hayqırışları ilə eyni ritmdə döyünür. Altı gündür Gürcüstan paytaxtı, yaralı bir vəhşi heyvan kimi, hökumət dəhlizlərində toxunan zəncirlərdən azad olmağa çalışır.
Avropa arzusu, yoxsa gürcü seçimi?
Hakim “Gürcü Arzusu” partiyasının ölkənin Avropa İttifaqına üzvlük danışıqlarını 2028-ci ilin sonunadək təxirə salmaq qərarı, ictimai şüura soyuq duş kimi təsir etdi. Bu qərar kimisi üçün Avropa inteqrasiyası ideallarının xəyanəti, kimisi üçün isə milli suverenliyin təsdiqi cəhdi kimi qəbul edilir. Amma kiçik bir ölkənin hər addımının qlobal oyunçuların hədəfinə çevrildiyi bir dünyada Gürcüstanın müstəqillik şansı varmı?
Bir çox gürcünün qəlbində “Avropa arzusu” ümid, rifah və azadlıq ilə bağlı idi. Lakin indi, hökumət Avropa qrantlarını rədd edib milli iqtisadi dayanıqlığın vacibliyini bəyan etdiyi bir vaxtda, bu arzu sadəcə gözəl bir illüziyaya bənzəməyə başlayır. Etirazlar bu uçurumun simvoluna çevrilib: bəziləri baş verənləri azadlığın itirilməsi kimi görür, digərləri isə onun qorunması uğrunda mübarizə kimi.
Küçələrin ritmi: sülhpərvər aksiyadan xaosa
Şüarlar, rəngli bayraqlar və gənclərin yürüşləri əvvəlcə sülhpərvər nümayiş kimi başladı. Amma zaman keçdikcə bu, daha çox Ukrayna Maydanına bənzəməyə başladı: baryerlər, tüstü və küçələrdəki döyüşlər. Polisə yönələn lazer şüaları dəyənəklərin sədaları və dəhşət qışqırıqları ilə əvəz olundu. Havada qorxu dolaşır - sanki keçmişin ruhu baş verəcək qaçılmaz fəlakətləri xəbər verir.
“Gürcüstan Ukraynanın səhvlərini təkrarlamayacaq”, - deyə baş nazir İrakli Kobaxidze bəyan edib. Amma polisin qalxanlarına dəyən hər bir zərbə, vitrinalara atılan hər bir daş pıçıldayır: tarix vədləri qəbul etmir.
Qərb və Şərq: Gürcüstanın ruhu uğrunda mübarizə
Bu böhran yalnız Gürcüstanın daxili işi deyil. Bu, onun ruhu uğrunda mübarizədir ki, burada yalnız etirazçılar deyil, həm də böyük güclər iştirak edir. Qərb, qrantları və müxalifətə açıq dəstəyi ilə hakimiyyəti demokratik prinsiplərdən imtina etməkdə ittiham edir. ABŞ və Aİ sanksiyalarla hədələyir, sanki ölkəni qarşısında seçim qoyur: “Bizimləsən, yoxsa bizə qarşı?”
Digər tərəfdən, Rusiya diqqətlə vəziyyəti izləyir, gürcü cəmiyyətində yaranmış hər bir çatdan faydalanmağa hazırdır. Tbilisi şahmat taxtasına çevrilib, burada geosiyasi ambisiyalar qarşı-qarşıya gəlir, ölkə isə sadəcə kənar oyunçuların əlində bir fiqur rolunu oynayır.
Zurabişvili katalizatora çevrilib
Bir çoxlarının sadəcə simvolik bir fiqur kimi qəbul etdiyi Salome Zurabişvili, qəfildən hadisələrin mərkəzinə düşüb. Onun hökumətə qarşı tənqidi, müxalifətin vicdanının səsi kimi səslənir. Amma o, xilaskar rolunu oynaya biləcəkmi, yoxsa adı siyasi qeyri-sabitlik dalğasında itib-batacaq? Onun siyasi səhnədə qalma cəhdləri sanki boğulan birinin saman çöpündən yapışmasını xatırladır.
Maydanın kölgələri: gürcü ssenarisi?
Etirazlar hər gün davam etdikcə Ukrayna Maydanından alınacaq dərslərin burada hələ öyrənilmədiyi daha da aydın olur. Gürcüstan, yalnız sabitliyini deyil, həm də suverenliyinin bir hissəsini itirmək riski ilə üz-üzədir.
Mübahisəli olduğu qədər də əhəmiyyətli olan “xarici agentlər haqqında qanun” lakmus kağızına çevrilib. Qərb onu demokratiyaya təhdid kimi görür, lakin bir çox gürcülər üçün bu qanun, xarici maraqların təlqinindən müdafiə olunmaq üçün qalxandır.
Tərəzinin kənarında: Gürcüstanı nə gözləyir?
Bu gün Gürcüstan incə bir tarazlıqda dayanıb. Onun Qərb inteqrasiyası ilə suverenliyin qorunması arasındakı seçimi tarixi bir çağırışa çevrilib. Keçmişin faciələrini təkrarlamadan bu tarazlığı qoruya biləcəkmi? Yoxsa yenidən supergüclərin oyununda bir fiqur rolunu oynayacaq?
Kiçik, lakin qürurlu ölkənin gələcəyi hələ dumanlıdır. Amma bir şey aydındır: gürcü xalqı, qədim əcdadları kimi, öz kimliyini qorumaq uğrunda mübarizəsini davam etdirir. Və Tbilisinin küçələrində alovlar yanarkən, insanların azadlıq arzusu da sönməyəcək.
Qərb: vədlər və təzyiq
Qərb tərəfdaşları onilliklər ərzində Gürcüstanın demokratik gələcəyinin zəmanətçisi kimi çıxış edirlər. Avropa inteqrasiyası rifah və sabitliyə aparan yolu işıqlandıran bir mayak kimi təqdim olunur. Lakin bu parlaq işığın arxasında həmişə ölkənin real maraqlarına uyğun olmayan ultimatumların kölgəsi dayanır.
Bunun bariz nümunəsi “xarici agentlər haqqında qanun” ətrafında yaranmış təzyiqdir. Xaricdən maliyyələşən təşkilatların fəaliyyətini tənzimləməyi hədəfləyən bu qanun təşəbbüsü, Avropa İttifaqı və ABŞ tərəfindən dərhal demokratik azadlıqlara təhdid kimi qiymətləndirildi. Ancaq bir çox gürcülərin gözündə bu qanun daha böyük məna daşıyır – ölkəni xarici təsirlərdən qorumaq və müstəqil qərar qəbul etmək hüququnu müdafiə etmək vasitəsidir.
Eyni zamanda, Gürcüstan rəsmilərinə, o cümlədən ölkənin ən nüfuzlu şəxslərindən biri olan keçmiş baş nazir Bidzina İvanişviliyə qarşı sanksiyalar tətbiq olunması ilə bağlı müzakirələr narahatlıq doğuran bir xəbərdarlıq kimi səslənir. Bu cür addımlar Qərbə qarşı mənfi münasibətləri artırır, cəmiyyəti parçalayır və sual doğurur: doğrudanmı demokratiya məcburiyyət yolu ilə mümkün ola bilər?
Asılılıq: ikiqat tələ
Qərbin dəstəyindən asılılıq yalnız bir imtiyaz deyil, həm də Tbilisinin düşə biləcəyi bir tələdir. Qərbə həddindən artıq yönəlmə, liberal elita ilə milli maraqları müdafiə edən daha mülayim qüvvələr arasında daxili qarşıdurmanı gücləndirərək cəmiyyətdəki uçurumu dərinləşdirir.
Gürcüstan, çalxalanan sularda irəliləyən bir gəmi kimi, xarici siyasətində çevikliyini itirmək riski daşıyır. Tək bir vektora tam bağlılıq onu manipulyasiyalara və təzyiqlərə daha həssas edir. Bugünkü etirazlar bu tarazlığın nə qədər kövrək ola biləcəyini bir daha vurğulayır.
Avropa kursundan uzaqlaşmanın nəticələri
Avropa inteqrasiyasından imtina ilkin baxışda radikal və təcrid təhlükəsi daşıyan bir ssenari kimi görünür. Lakin bir çox gürcülər üçün belə bir sual daha aktual olur: Avropa İttifaqının tələb etdiyi qiyməti ödəməyə hazırdırlar? Çünki Avropa kursundan imtina yalnız qrantlar və investisiyaların itirilməsi deyil, həm də beynəlxalq mövqeləndirmə strategiyasına meydan oxumaq deməkdir.
Buna baxmayaraq, Gürcüstan rəhbərliyi “qırmızı xətlər”in müəyyən olunmasının zəruriliyini vurğulayır – hətta təzyiq qarşısında belə bu xətləri keçməmək niyyətindədir. Bu, Qərbdən ayrılma çağırışı deyil, Gürcüstanın obyekt deyil, tamhüquqlu tərəfdaş kimi qəbul edilməsinə dair tələbatdır.
İnteqrasiya və suverenlik arasında: tarazlıq axtarışı
Bugünkü Gürcüstanda vəziyyət, iki qüllə arasında uzanan incə bir kanatın üstündə addımlamağa bənzəyir. Suverenliyi qorumaqla yanaşı, Avropa əməkdaşlığı perspektivini itirməmək əsas hədəfdir. Pragmatik yanaşma və çoxvektorlu siyasət artıq lüks deyil, bir zərurətdir.
Gürcüstanın Aİ və ABŞ ilə əlaqələr qurması, eyni zamanda Türkiyə, Azərbaycan və Çin kimi regional oyunçularla əməkdaşlığı genişləndirməsi həyati əhəmiyyət daşıyır. Çünki yalnız müxtəliflik strategiyası sabitliyə yol açır. Bu kontekstdə Gürcüstan böyük güclər arasında uğurla tarazlıq quran ölkələrin təcrübəsindən dərs götürə bilər.
Qafqaz: maraqların döyüş meydanı
Qafqaz sadəcə bir region deyil. Bu, böyük oyunçuların - Rusiya, ABŞ, Aİ, Türkiyə və İran - öz mövqelərini gücləndirmək üçün mübarizə apardıqları geosiyasi düyündür. Gürcüstan, Şərqlə Qərb arasında körpü rolunu oynayan ölkə kimi, bu maraqların toqquşma mərkəzinə çevrilir.
Nəqliyyat dəhlizləri və Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün mühüm bir halqa kimi Gürcüstan bütün diqqəti özünə cəlb edir. Amma sual budur: Gürcüstan bunu öz maraqları üçün istifadə edə biləcəkmi, yoxsa başqalarının strategiyalarının əsirinə çevriləcək?
Gürcüstanın gələcəyi: suverenlik prioritet kimi
Son həftələrin hadisələri göstərir ki, Gürcüstan tarixinin yeni bir mərhələsinin astanasındadır. Vacib olan odur ki, bu mərhələ xarici qüvvələrin diktəsi ilə deyil, ölkənin öz gələcəyi ilə müəyyən edilsin. Yalnız bu yolla Gürcüstan böyük oyunda bir piyada olmaqdan qaça bilər və dünya arenasında müstəqil bir oyunçuya çevrilə bilər.
Gürcüstan, qədim bir qartal kimi, qanadlarını geniş açaraq uçuşa hazırlaşır. Amma bu çalxalanan fırtınada doğru istiqaməti seçə biləcəkmi? Bu sualın cavabı, onun daxili sabitliyini qorumaq, kimliyini möhkəmləndirmək və inteqrasiya ilə müstəqillik arasında tarazlığı tapmaq bacarığından asılıdır.
Konsolidasiyaya aparan yol
Gürcüstan hökuməti üçün həlledici an yetişib. Gərginliyin zirvəyə çatdığı bir vaxtda, əsas vəzifə dialoq üçün platforma yaratmaqdır. Bu, sadəcə diplomatik manevr deyil, həm də cəmiyyətdəki parçalanmanı aradan qaldırmaq üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən bir vasitədir. Cəmiyyətin konsolidasiyası yolunda irəliləmək, hakimiyyət institutlarına inamın gücləndirilməsi, şəffaflığı təmin etməyə yönəlmiş islahatlar və müxalifətlə açıq dialoqdan keçir.
Fəqət burada incə bir xətt var. Hökumət dağıtmağa çalışmaq əvəzinə qurmağa çalışan radikal elementlərin təzyiqlərinə boyun əymək lüksünə malik deyil. Hər bir islahat birliyə doğru irəliləyiş addımı olmalı, ultimatumlara güzəşt deyildi.
Keçmişdən əxz edilməli dərslər
Tbilisinin küçələrində Ukrayna Maydanı ilə müqayisələr getdikcə daha çox səslənir. Amma Gürcüstan, unikal tarixi və coğrafiyası ilə, bu acı yolu təkrarlamamaq şansına malikdir. Ukrayna böhranı vətəndaş müharibəsinin, ərazilərin itirilməsinin və dərin iqtisadi tənəzzülün simvoluna çevrildi. Tbilisi üçün bu, bir hərəkət planı deyil, xəbərdarlıqdır.
Birinci və ən əsas məsələ - güc tətbiqi ssenarisindən qaçmaqdır. Etirazçılara qarşı həddən artıq güc tətbiqi genişmiqyaslı münaqişənin alovlanmasına səbəb ola biləcək bir qığılcıma çevrilə bilər. Bunun əvəzinə hakimiyyət orqanları sabitliyi təmin etmək üçün hüquq-mühafizə strukturlarının möhkəmləndirilməsinə, onların şəffaflığına və peşəkarlığına yönəlməlidir.
İkincisi isə əhalinin əksəriyyətinin maraqlarını nəzərə almaqdır. Sorğular göstərir ki, Gürcüstan əhalisinin böyük hissəsi mülayim və müstəqil siyasət kursunu dəstəkləyir. Bu, hakimiyyət üçün bələdçi olmalı olan sağlam düşüncə səsidir. Milli maraqlara yönəlmiş mülayim siyasət böhranın daha da dərinləşməsinin qarşısını almağa qadirdir.
Sabitlik strategiyası
Gürcüstan mürəkkəb bir seçim qarşısındadır və bu, riski qaçırmağın mümkün olmadığı seçimlərdəndir. Qərbin təzyiqi, müxalifətin dəstəyi, suverenliyə yönəlmiş çağırışlar və siyasi mühitin radikallaşması qeyri-sabitliyə təhlükə yaradır. Lakin hakimiyyət vəziyyətə nəzarəti saxlamaq üçün imkanlara malikdir.
Əsas məsələ Gürcüstan rəhbərliyinin daxili ehtiyaclar və xarici çağırışlar arasında tarazlığı əsas götürərək müstəqil siyasət aparmaq bacarığı olacaq. Bu, yalnız təzyiq şəraitində manevr etmək qabiliyyətini deyil, həm də artan geosiyasi rəqabət qarşısında sabit qalmaq iradəsini tələb edir.
… Tbilisidəki etirazlar sadəcə siyasi böhran deyil. Bu, bütün gürcü xalqı üçün çağırışdır - təhdidlər qarşısında birləşmək bacarığına çağırış. Bu parçalanmanı aradan qaldırmaqda uğur, Gürcüstanın vətəndaşlarının baxışlarından asılı olmayaraq, hamısını birləşdirən bir yol tapmasından asılı olacaq.
Bu xaosda bir fürsət gizlənir - daha birləşik və güclü Gürcüstan yaratmaq fürsəti. Lakin bunun üçün müdrik rəhbərlik, aydın strategiya və konsolidasiya səyləri lazımdır. Və üfüq hələ də buludlarla örtülsə də, Tbilisinin öz kimliyini və sabitliyini qoruyaraq fırtınadan qaçmaq şansı var.
