BAKI, TurkicWorld, Orxan Qədirzadə
ABŞ Prezidenti Donald Tramp administrasiyası yeni milli təhlükəsizlik strategiyasını açıqlayıb.
TurkicWorld xəbər verir ki, sənəddə Vaşinqtonun qlobal liderlik rolundan çəkilərək Latın Amerikasında daha sərt mövqe tutacağı və miqrasiyaya qarşı mübarizəni gücləndirəcəyi bildirilib.
Strategiyada ABŞ-ın onilliklərdir davam edən qlobal dominantlıq siyasətindən imtina edildiyi, “uğursuz qlobal hökmranlıq konsepsiyasının” rədd olunduğu qeyd olunur. Sənəddə deyilir ki, ABŞ digər güclərin də dünya nizamına hakim olmasının qarşısını alacaq, lakin bu məqsədlə “bütün böyük və orta güclərə qarşı sərvət və insan itkisi bahasına mübarizə aparmayacaq”.
Yeni strategiya ABŞ-ın hərbi mövcudluğunun yenidən tənzimlənməsini nəzərdə tutur. Vaşinqton yaxın illərdə diqqəti “öz hemisferindəki təhdidlərə” yönəldəcək və digər regionlarda hərbi yükü azaldacaq.
Sənəddə Latın Amerikasında ABŞ-ın “üstün mövqeyinin gücləndirilməsi” xüsusi vurğulanıb. Administrasiya narkotik ticarətinə qarşı dəniz əməliyyatları, Venesuela kimi solçu hökumətlərin zəiflədilməsi və Panama kanalının idarəçiliyi kimi sahələrdə təsiri artırmağı hədəfləyir. Bu siyasət “Monro Doktrinasına Tramp əlavəsi” kimi təqdim olunur.
Strategiyada Avropa İttifaqının immiqrasiya siyasəti və multikultural dəyərləri sərt tənqid olunub. Sənəd açıq şəkildə ABŞ-ın Avropadakı far-right (ultra-sağ) qüvvələri dəstəkləyəcəyini bildirir. Strategiyada Avropanın “20 ilə tanınmaz hala düşəcəyi” ehtimalı qeyd edilib. Berlin buna dərhal reaksiya verərək “kənar məsləhətə ehtiyac olmadığını” bəyan edib.
Tramp administrasiyası NATO-nun “daimi genişlənmə görüntüsünü” aradan qaldırmağı strateji hədəf kimi göstərib. Ukrayna müharibəsinin bitməsi fonunda Vaşinqtonun Avropa ilə münasibətləri yeni mərhələyə keçir.
Sənəd Yaxın Şərqə diqqətin azalacağını, ABŞ-ın enerji asılılığını öz daxilində həll etmək istədiyini bildirir. İsrailin təhlükəsizliyi prioritet kimi göstərilsə də, əvvəlki administrasiyalardakı qədər geniş siyasi dəstək ifadə olunmayıb.
Çinlə bağlı sənəddə Asiya-Sakit okeanın “azad və açıq” qalmasının vacibliyi qeyd edilsə də, Pekin daha çox iqtisadi rəqib kimi təqdim olunub. ABŞ Tayvan siyasətində status-kvonu dəstəklədiyini, müdafiə yükünün isə Yaponiya və Cənubi Koreya tərəfindən artırılmalı olduğunu bildirib.
Afrika bölməsində liberal yanaşmanın və yardım mərkəzli siyasətin sonlanacağı, diqqətin kritik mineralların əldə edilməsinə yönələcəyi vurğulanıb.
