BAKI, TurkicWorld, Orxan Qədirzadə
ABŞ-ın New York Times nəşri Science jurnalında dərc olunmuş yeni elmi araşdırmaya istinadən yazıb ki, Mərmərə dənizindəki seysmik proseslər mərhələli şəkildə İstanbul istiqamətində irəliləyir və bu vəziyyət böyük zəlzələ riskini artırır.
TurkicWorld -un məlumatına görə məqalədə qeyd olunur ki, son 20 il ərzində Mərmərə bölgəsində yerləşən qırılma xətləri boyunca qeydə alınan zəlzələlər qərbdən şərqə doğru ardıcıl şəkildə yaxınlaşır. Alimlər bu prosesi “adi olmayan seysmik irəliləyiş” kimi dəyərləndirir və növbəti güclü zəlzələnin İstanbulun cənubunda yerləşən Əsas Mərmərə qırılma xəttinin ən təhlükəli seqmentində baş verə biləcəyini istisna etmirlər.
New York Times yazır ki, bu ardıcıllığın son halqası 2025-ci ilin aprelində baş vermiş 6,2 bal gücündə zəlzələ olub. Araşdırmaya əsasən, seysmik aktivlik kilidlənmiş və yüksək risk daşıyan qırılma seqmentinə doğru yönəlir. Həmin seqmentin qırılması halında 7 və daha yüksək bal gücündə zəlzələnin 16 milyondan çox əhalisi olan İstanbul üçün ciddi təhlükə yaradacağı bildirilir.
University College London-un seysmoloqu Stiven Hiks qəzetə açıqlamasında “İstanbul risk zonasının mərkəzindədir” ifadəsini işlədərək, toplanan enerjinin şəhərə doğru yaxınlaşdığını vurğulayıb.
Araşdırmanın müəlliflərindən biri, Almaniyanın GFZ Helmholtz Yer Elmləri Mərkəzindən Patrisiya Martinez-Qarson bildirib ki, zəlzələlərin dəqiq vaxtını müəyyən etmək mümkün olmasa da, qeyri-adi seysmik davranışların vaxtında müşahidə edilməsi risklərin azaldılması baxımından həlledici əhəmiyyət daşıyır.
Cornell Universitetinin zəlzələ üzrə mütəxəssisi Cudit Habbard isə İstanbul yaxınlığında baş verə biləcək böyük zəlzələnin yaxın tarixin ən ağır humanitar fəlakətlərindən birinə çevrilə biləcəyini qeyd edib. Onun sözlərinə görə, nəzarətsiz tikinti, zəif torpaq strukturu və infrastruktur problemləri bu riski daha da artırır.
Zəlzələlərin mərhələli irəliləyişi
Araşdırmada Mərmərə bölgəsində son illərdə qeydə alınmış əsas zəlzələlər belə sıralanır:
2011 – 5,2 bal (qərb hissə)
2012 – 5,1 bal (şərq hissə)
2019 – 5,8 bal (mərkəzi hissə)
2025 – 6,2 bal (mərkəz–şərq hissə)
New York Times qeyd edir ki, alimlər növbəti zəlzələnin daha güclü olub-olmayacağı və birbaşa İstanbulun cənubundakı qırılma seqmentində baş verib-verməyəcəyi ilə bağlı müzakirələri davam etdirirlər. Qəzetin yekun nəticəsinə görə təhlükə realdır və ciddi yanaşma tələb edir.
