BAKI, TurkicWorld
31 İyul tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1234 – Monqollar Çin bölgəsində Jin sülaləsinin son istehkamlarını ələ keçirərək onların süqutuna səbəb oldular.
1450 – İngiltərədə “Jack Cade üsyanı”nın nəticələri olaraq, Kent bölgəsində kral hakimiyyəti daha sərt nəzarət tətbiq etdi.
1613 – Moskva knyazlığı Romanovlar sülaləsinin hakimiyyətə gəlişindən sonra ilk diplomatik danışıqları Polşa ilə başlatdı.
1703 – Osmanlıda Sultan II Mustafa taxtdan endirildi, yerinə III Əhməd sultan elan edildi.
1763 – Fransa və İngiltərə arasında Yeddiillik müharibənin nəticəsi olaraq, Kanada Böyük Britaniyanın mülkiyyətinə keçdi.
1790 – ABŞ-da ilk patent qanunu qəbul edildi.
1815 – Napoleon Bonapart İngiltərəyə təslim edildi və Müqəddəs Yelena adasına sürgünə göndərilməyə hazırlandı.
1834 – Böyük Britaniyada köləlik rəsmi olaraq ləğv olundu (Köləlik Qanunu qüvvəyə mindi).
1856 – Böyük Britaniya Kolumbiya çayının sahillərində yeni ticarət postu – Fort Dallas-ı yaratdı (sonradan Mayami oldu).
1875 – Fransız yazıçısı və filosofu Andre Maurois anadan oldu.
1891 – Almaniyanın imperatoru II Vilhelm və Rusiya çarı II Aleksandr Baltik dənizində görüşdülər.
1904 – İngiltərədə ilk dəfə olaraq elektrik qatar xətti istifadəyə verildi.
1919 – Almaniyada "Bauhaus" adlı memarlıq və dizayn məktəbi fəaliyyətə başladı.
1928 – Türkiyədə yeni əlifbaya keçidlə bağlı ilk praktiki tədbirlər başladı.
1932 – ABŞ-da Bonus Ordusu (Veteranlar hərəkatı) dağıdıldı; polislə qarşıdurmada 2 nəfər öldü.
1941 – Nasist Almaniyası Ukraynanın Lvov şəhərində yəhudi əhaliyə qarşı genişmiqyaslı qətliama başladı.
1948 – ABŞ-ın Müdafiə Nazirliyi (Department of Defense) yaradıldı.
1954 – Avstriyada Sovet, İngilis, Fransız və Amerika qoşunlarının çıxarılması ilə bağlı razılaşma əldə olundu.
1964 – Marsa göndərilən "Ranger 7" kosmik aparatı planetin 4,300-dən çox fotosunu Yerə göndərdi.
1971 – Apollo 15 astronavtı Devid Skott Ay səthində "ayaq izləri və təkər izləri" təcrübəsi apardı.
1987 – SSRİ-nin xarici işlər naziri Eduard Şevardnadze Vaşinqtonda ABŞ rəsmiləri ilə nüvə silahlarının azaldılması məsələsini müzakirə etdi.
1988 – İraq-İran müharibəsinin son mərhələsində BMT vasitəçiliyi ilə atəşkəs şərtləri üzrə danışıqlar aparıldı.
1989 – Polşada kommunist rejimindən keçid dövründə ilk müstəqil mətbuat orqanları rəsmi qeydiyyatdan keçdi.
1990 – SSRİ-də Baltikyanı respublikalarda müstəqillik uğrunda nümayişlər intensivləşdi, Vilnüsdə geniş aksiyalar keçirildi.
1991 – ABŞ prezidenti Corc Buş və SSRİ prezidenti Mixail Qorbaçov ilk dəfə olaraq Start-1 sazişini imzaladılar – strateji silahların azaldılmasına dair ilk razılaşma.
1992 – Gürcüstanda separatçı qüvvələrlə döyüşdə 20-yə yaxın əsgər həlak oldu (Abxaziya münaqişəsi başlayırdı).
1993 – Gürcüstanda Abxaziya bölgəsində separatçılarla münaqişənin gərgin mərhələsi yaşandı; Rusiya vasitəçilik təklif etdi.
1994 – Qırğızıstanda yeni Konstitusiya qəbul edildi.
1995 – Bosniya müharibəsində Srebrenitsa soyqırımı ilə bağlı ilk BMT istintaq qrupu yaradıldı.
1996 – Böyük Britaniyada hava nəqliyyatı sektorunda yeni təhlükəsizlik protokolları qüvvəyə mindi.
1997 – Ukraynada Qara Dəniz Donanmasının bölünməsi ilə bağlı Rusiya ilə yekun saziş imzalandı.
1998 – Filippin paytaxtı Manilada baş verən daşqınlar nəticəsində onlarla insan həyatını itirdi.
1999 – NASA Marsa göndərdiyi “Mars Climate Orbiter” peykinin tam işə düşməsi üçün planlaşdırılmış final yoxlamasını tamamladı.
2000 – Hindistanın keçmiş prezidenti K.R. Narayanan “milli birlik günü” münasibətilə siyasi islahat çağırışı etdi.
2001 – ABŞ-da FBI rəhbəri R. Mueller, 11 sentyabrdan əvvəl terror xəbərdarlıqları ilə bağlı ilk daxili hesabat təqdim etdi.
2002 – BMT Təhlükəsizlik Şurası İraqla bağlı yeni silah yoxlaması planlarını müzakirəyə çıxardı.
2003 – Avstraliyada miqrantların saxlanma şərtlərinə qarşı insan haqları təşkilatları kütləvi aksiyalar keçirdi.
2004 – Avropa Komissiyası Microsoft şirkətinə qarşı rəqabət qaydalarının pozulması ilə bağlı əlavə araşdırma başladığını açıqladı.
2005 – Sudanda müvəqqəti sülh sazişindən sonra ölkə daxilində ilk mülki siyasi partiya konfransı keçirildi.
2006 – Fidel Kastro səhhətinə görə Kuba prezidentliyini müvəqqəti olaraq qardaşı Raul Kastroya təhvil verdi.
2007 – Yaponiyada parlament seçkilərində müxalif partiya olan DPJ böyük qələbə qazandı.
2008 – Çində Pekin Olimpiadası öncəsi təhlükəsizlik tədbirləri çərçivəsində internetə nəzarət gücləndirildi.
2009 – İranın nüvə proqramı ilə bağlı Qərb ölkələri ilə danışıqların yeni mərhələsi planlaşdırıldı.
2010 – Rusiyada istilər və meşə yanğınları nəticəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi.
2011 – Liviyada Kaddafi rejiminə qarşı mübarizə aparan Milli Keçid Şurası NATO-dan əlavə dəstək tələb etdi.
2012 – London Yay Olimpiya Oyunlarında ABŞ 4x200 metr estafet yarışında yeni rekordla qızıl medal qazandı.
2013 – Misirdə ordu ilə “Müsəlman Qardaşları” tərəfdarları arasında yeni qarşıdurmalar qeydə alındı.
2014 – Qəzzada İsrailin hava hücumları nəticəsində ölənlərin sayı 1200-ü keçdi; BMT təcili atəşkəs çağırışı etdi.
2015 – Türkiyə ordusu ilk dəfə olaraq İŞİD hədəflərinə qarşı birbaşa hava hücumu həyata keçirdi.
2016 – ABŞ-da demokratların namizədi Hillari Klinton rəsmi olaraq prezidentliyə namizəd elan olundu.
2017 – Venesuelada konstitusiya dəyişikliyinə qarşı etirazlar nəticəsində 10-dan çox insan həyatını itirdi.
2018 – Zimbabvedə keçirilən seçkilərdə seçki məntəqələri qarşısında silahlı qarşıdurmalar baş verdi.
2019 – Pakistanla Hindistan arasında Kaşmir bölgəsində atışma zamanı hər iki tərəfdən itkilər qeydə alındı.
2020 – COVID-19 pandemiyası səbəbilə Avropa İttifaqı ölkələri daxili sərhədlərdə səyahət məhdudiyyətlərini yenidən tətbiq etdi.
2021 – ABŞ-da COVID-19-un “Delta” variantı səbəbilə ictimai maska rejimi yenidən bərpa edildi.
2022 – BMT Baş Assambleyası qlobal iqlim dəyişikliyinə qarşı təcili tədbirlər görülməsi ilə bağlı xüsusi qətnamə qəbul etdi.
2023 – Afrika İttifaqı Nigeriyada baş verən hərbi çevriliş cəhdinə qarşı sərt reaksiya verərək diplomatik missiya göndərdi.
2024 – Yaponiya ilk dəfə Ay orbitinə 3D çap texnologiyası ilə qurulmuş kosmik modulu yerləşdirdi.
