Bakı, TurkicWorld\ArabAz
Maha Akeel, Səudiyyə Ərəbistanının rabitə, sosial inkişaf və beynəlxalq əlaqələr üzrə ekspertidir. O, BMT-nin Böyük Qadın İstedadları şəbəkəsinin üzvüdür.
X: @MahaAkeel1
“Yoxsulluğun qadın siması var.” BMT-nin baş katibi Antonio Quterreşin bu ilin əvvəlində Nyu-Yorkda Qadınların Statusu üzrə Komissiyasına müraciətində səsləndirdiyi bu bəyanat məni məyus etdi. Dünyanın hər yerində dolanmaq üçün mübarizə aparan qadınların fotoşəkillərini və hesabatlarını görəndə bunu xatırlayıram.
Bir çox ölkədə yavaş və ya sürüşkən iqtisadi artım, yüksək işsizlik,artan inflyasiya ilə işlərin dayandırılması və maaşların azaldılmasından ən çox təsirlənənlər qadınlar olur. Üstəlik, eyni işi görən qadınlar kişilərdən daha az maaş alırlar. Beynəlxalq Əmək Təşkilatının məlumatına görə, dünyada qadınlar bir kişinin qazandığı hər dollar üçün orta hesabla cəmi 51 sent qazanır və qadınların üstünlük təşkil etdiyi iqtisadi sektorlar lazımi səviyyədə qiymətləndirilmir. Onlar az maaş alır və bəzi hallarda ödənilmir.
Keçən ay Rio-de-Janeyroda keçirilən G20 Sammitinin açılışında Braziliya prezidenti Luiz İnasio Lula da Silva indiyə qədər Səudiyyə Ərəbistanı da daxil olmaqla 87 ölkə və 66 təşkilat tərəfindən dəstəklənən Aclıq və Yoxsulluğa Qarşı Qlobal Alyansı başlatdı. O, 2030-cu ilə qədər pul köçürmələri və sosial müdafiə proqramları vasitəsilə yarım milyard insanı qidalandırmaq məqsədi daşıyır; 150 milyon uşağı məktəb yeməkləri ilə təmin etmək; altı yaşınadək daha 200 milyon qadın və uşağa çatmaq; və daha 100 milyon insanı, xüsusilə də qadınlar üçün sosial-iqtisadi inklüziv proqramlar təmin etməyi hədəfləyir.
Bu, kiçik sahibkarlıq və ailə təsərrüfatı və su əldə etmə kimi proqramların həyata keçirilməsi üçün ölkələr üçün milyardlarla maliyyə vəsaitinə əlavədir.
G20 Zirvə toplantısında Səudiyyə Ərəbistanının xarici işlər naziri Şahzadə Feysəl bin Fərhan artan gərginlik, hərbi münaqişələr və humanitar böhranların SDG-lərə nail olmaq yolunda əhəmiyyətli maneələr olduğunu qeyd edərək,: “Ölüm və dağıntıların xarabalıqları üzərində inkişaf və rifah əldə edilə bilməz”.-deyib.
Şahzadə Faysal, Kral Salman Yardım və Humanitar Yardım Mərkəzinin və Səudiyyə İnkişaf Fondunun proqramlarının nümayiş etdirdiyi kimi, Səudiyyə Ərəbistanının inkişafı və humanitar məqsədləri ilə üst-üstə düşən Aclıq və Yoxsulluğa Qarşı Qlobal Alyansın təsis edilməsində Braziliyanın təşəbbüsünü yüksək qiymətləndirdi. Krallıq həmçinin Beynəlxalq Valyuta Fondunun və Dünya Bankının inkişaf etməkdə olan ölkələri dəstəkləyən proqramlarına töhfələr verib.
Hazırda Ər-Riyadda BMT-nin Səhralaşmaya Qarşı Mübarizə üzrə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının COP16 kimi tanınan “Bizim Torpaq-Bizim Gələcəyimiz” mövzusunda 16-cı sessiyası keçirilir. Bu, səhralaşma, torpaqların deqradasiyası və quraqlığın təsirlərindən ən çox təsirlənən regionlardan biri olan Yaxın Şərq və Şimali Afrikada keçiriləcək BMT-nin bu günə qədər ən böyük konfransıdır. Konfransa əhəmiyyətli qərarların insanların və planetin rifahı üçün torpaqların bərpası və quraqlığa davamlılığı artırmaq üçün investisiyaların və fəaliyyətin sürətləndirilməsi üzrə qlobal öhdəliyi yeniləyəcəyi gözlənilir.
COP16-da baş tutan tədbirlər arasında Gender Qrupu da var. O, torpaqdan davamlı istifadədə qadınların rolunu artırmaq üçün tərəqqi və strategiyaları müzakirə edəcək.
Qadınların yoxsulluğuna səbəb onların torpağa, təbii sərvətlərə və maliyyə aktivlərinə kişilərə nisbətən daha az çıxışı olmasıdır.
BMT-nin 2022-ci il hesabatına görə, qadınların kişilərlə eyni qanuni hüquqlara sahib olduğu ölkələrdə belə, təsərrüfat mülkiyyətinin yalnız 15,6 faizi qadınların əlindədir. Baxmayaraq ki, qadınlar dünya üzrə kənd təsərrüfatı işçi qüvvəsinin təxminən 43 faizini təşkil edir. MENA bölgəsində qadınların yalnız 4 faizi torpaq mülkiyyətinə malikdir.
Hüquq sistemləri və torpaq idarəçiliyinə əlavə olaraq, vərəsəlik qanunları və təcrübələri qadınların torpağa sahib olmasına mane olur. Sağ qalan həyat yoldaşının mirasdan məhrum edilməsi hələ də 96 ölkədə baş verir. Dünyanın 102 ölkəsində adət, dini və ya ənənəvi qanunlar və təcrübələrə əsasən qadının ərinin əmlakını vərəsəlik hüququ rədd edilir. Bundan əlavə, 103 ölkə mülkiyyətdən məhrumetmə və ya mirasın ələ keçirilməsini cinayət hesab etmir.
BMT-nin Səhralaşmaya Qarşı Mübarizə Konvensiyası qadınların maarifləndirmə və proqramların hazırlanması və həyata keçirilməsi, qərarların qəbulu proseslərində, potensialın gücləndirilməsi, təhsil və ictimaiyyətin məlumatlandırılmasında iştirak etməklə konvensiyanın həyata keçirilməsinə cəlb edilməsinin vacibliyini qəbul edir. 2019-cu ildə keçirilən COP14-də belə, iştirak edən nümayəndələrin yalnız 21 faizi qadınlar idi.
Qadınlar aktivlərin şaxələndirilməsi və öhdəsindən gəlmək üçün resurslara çıxış imkanlarının olmaması səbəbindən iqlim şoklarına daha çox həssasdırlar. Birbaşa və dolayı gender ayrı-seçkiliyi və təcrid qadınların qərar qəbul etmə məkanına, kredit, məlumat, xidmət və texnologiyaya çıxışına mane olur.
Bu arada, Şahzadə Faysalın qeyd etdiyi kimi, geniş yayılmış zorakılıq və münaqişələr daha çox ölüm, dağıntı və yoxsulluğa səbəb olur. Bu da kişilərə nisbətən qadınlara daha çox təsir edir. Bu, qadınlar üçün pis bir dövrdür; müharibələr, köçkünlük və yoxsulluq gender əsaslı zorakılıq risklərini gücləndirir və zorakılıq qadınları daha yoxsul və daha həssas edir.
Noyabrın 25-də qadınlara qarşı zorakılığın artmasına diqqəti cəlb etmək,hesabatlılığa və məsuliyyətə çağırmaq üçün 10 dekabr İnsan Hüquqları Gününə qədər Beynəlxalq Qadınlara Qarşı Zorakılığın Aradan Qaldırılması Günü elan edərək, 16 günlük aktivliyə start verdik.
Yoxsulluq qadınlar və qızlar üçün zorakılıq riskini artırır. Tədqiqatlara görə, yoxsul qızların uşaqlıqda ərə getmə ehtimalı 2,5 dəfə çoxdur və buna görə də məktəbi tərk edir, yoxsulluq şəraitində yaşayan qadınlar və qızlar isə insan alveri də daxil olmaqla cinsi istismara daha həssasdırlar
Qadınlara qarşı zorakılıqla mübarizə aparmaq üçün biz yoxsulluğun kökünü kəsməliyik.
