Dünyada ticaret ve enerji rotaları yeniden belirleniyor. Geçmişte gelişmiş batı ülkeleri tarafından belirlenen ticaret ve enerji rotaları, artık zengin enerji kaynaklarına sahip, ekonomik ve nüfus olarak en büyük ekonomiler olarak öne çıkan ülkeler tarafından belirlenmesi için yeni bir sürecin başladığı ve bunun için de somut adımların atıldığı bir döneme giriyoruz.
TİCARETTE YENİ ROTALAR
Bilindiği üzere, Çin tarafından başlatılan ve birçok ülkeyi kapsayan, doğu-batı ticaretini şekillendirecek kara ve deniz ipek yolu projesi ticarette büyük değişimi beraberinde getirecektir.
Bu proje ile Çin, dünyanın en büyük GSYH’sine sahip olmak için birçok ülke pazarına kısa zamanda ulaşmayı hedeflemektedir. Ancak, projenin deniz ve kara bağlantılarının birçok ülkeyi kapsaması, Çin’in merkezde olması ve batılı ülkelerin Çin’e karşı rekabet edemeyeceği beklentisi nedeniyle başta ABD olmak üzere bu projenin hayata geçmemesi için en büyük engel olduğu da bir gerçektir.
Diğer yandan, batı ile ilişkileri gergin olan Rusya’nın arzuladığı kuzey–güney rotası ile Rusya’dan Hindistan’a ulaşacak yeni ticaret rotası ticaret dengesini değiştirecek ciddi adımlar olarak öne çıkmaktadır.
Çin ve Rusya tarafından planlanan ve geliştirilen bu projeler ile ekonomilerde değişen güç dengesine paralel olarak mevcut ekonomik düzeni ve yerleşik ticaret dengelerini değiştirme ve gelişmekte olan birçok ekonomiyi merkeze alma isteği bulunmaktadır.
ENERJİDE YENİ ROTALAR
Ticarette bu değişim talebi enerjide de kendini göstermektedir.
Rusya’nın enerjide başta da doğalgazda sahip olduğu rezervlerin miktarı, batı ülkelerinin Rusya’ya yüksek oranda enerji bağımlılığı ve enerjide yeni rotaları belirleme isteği enerjide de önemli değişimleri beraberinde getireceği öngörülmektedir.
Rusya bir yandan Türkiye üzerinden batı ülkelerine ulaşmayı diğer yandan doğuda gelişmekte olan başta Çin ve Hindistan’a ulaşmayı ve dolayısıyla enerji ticaretiyle ekonomik olarak gücünü koruma motivasyonu bulunmaktadır.
Enerjide bu değişim isteği, enerji kaynaklarına sahip olan ülkeler arasında yeni işbirliğini getireceği gibi enerjide merkez ülke potansiyeli olan Türkiye gibi ülkelerin daha da önemli hale gelmesine önemli katkı yapacaktır.
TİCARET VE ENERJİ ROTALARI YENİ OLUŞUMLARI DA BERABERİNDE GETİRECEKTİR
Ticarette ve enerjide meydana gelecek bu değişim ve dönüşüm, mevcut işbirliklerinin, oluşumların, kurum ve kuruluşların yeniden revize edilmesini ve belki de yeni kurumların kurulmasını da beraberinde getireceği beklenmektedir.
Yazar: Erdal Tanas Karagöl
