2008 küresel ekonomik krizinde IMF ve diğer uluslararası kurumlara yapılan eleştiri sonrasında hem ülke kotaları hem de ülkelerin oy gücü konusunda önemli değişiklikler yapılacağı beklentisi oluşmuştu.
Ancak IMF’in kurulduğu tarihten beri hem ülke kotaları hem de ülkelerin IMF’de oy gücü açısından çok büyük değişiklik olmadığı da bir gerçektir.
Bu olumsuz tablo, hem IMF hem de diğer uluslararası kurumlarda ülkelerin ekonomik büyüklüğüne göre bir temsiliyetin olmadığını göstermektedir.
Ayrıca, ülkelerin IMF gibi kurumların olası ekonomik kriz ve şoklarda uygulayacakları olası ekonomik programlar konusunda ihtiyatlı ve hatta karşı bir yaklaşım içinde olduğunu da söylemek gerekiyor.
IMF’DE NEDEN DEĞİŞİKLİK OLMALI?
Dünya ekonomisi, IMF’in kurulduğu tarihteki ekonomiler olmadığı gibi dünya ekonomisi içinde GSYH’si yüksek birçok gelişmekte olan ülkeler de var artık.
Dünya ekonomisinde GSYH büyüklük açısından en büyüğü ABD olsa da dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin’dir. Ayrıca, Çin’in de GSYH sıralamasında dünyanın en büyük ekonomisi olmak için, yüksek ekonomik büyüme hızın sahip olduğunu söylemekte fayda var.
Mevcut durumda, ABD yaklaşık yüzde 17,43 ile IMF kotalarının en büyük payına ve yüzde 16,50 oy gücüne sahipken, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin’in kota payı yalnızca yüzde 6,40 ve oy gücü 6,08’dir.
Bu tabloda ABD’nin oyu olmadan karar çıkarmak neredeyse imkansız görülmektedir.
Çin tarafından da bu kota ve oy gücünün kabul edilmeyeceği açıktır.
Ayrıca, gelişmiş ülkelere göre daha hızlı ekonomik büyüme gösteren ve yüksek GSYH’ye sahip başka gelişmekte olan ülkeler de var. Bu ülkeler, Hindistan, Brezilya, Endonezya ve Türkiye gibi ülkelerdir.
IMF gibi uluslararası kurumların olası yeni bir ekonomik krizde başarısız olmaması, yeni şoklara hazırlıklı olması ve kredibilitesinin arttırılması için IMF’in yeniden kota değişikliğine gitmesi gerekmektedir.
Bu nedenlerden dolayı, ülkelerin dünya ekonomisi içindeki artan ekonomik ağırlıklarını yansıtacak şekilde kotaların yeniden düzenlenmesi ve ülkelerin IMF içindeki oy gücünün düzenlenmesi artık zorunlu hale gelmiştir.
BU DEFA DEĞİŞİKLİK OLUR MU?
IMF tarafından yapılan açıklamaya göre, hem IMF’de kotaların artırılması yoluyla finansman seviyelerinin yükseltileceği hem de ülke kotalarının yeniden belirlenmesi ve bununla birlikte ülkelerin oy gücünün değişeceği ifade edilmektedir.
IMF gibi bir çok uluslararası kurumlarda ülkelerin ekonomik büyüklüklerine göre temsiliyetin yapılmasının zamanı çoktan gelmiştir.
Yazar: Erdal Tanas Karagöl
