Küresel piyasalarda enflasyon nedeniyle ekonomik büyümede devam eden yavaşlama ve enerji fiyatlarında meydana gelen artış ile birlikte dünyanın elektrik tüketiminde yavaşlamaya neden oluyor.
Gelişmiş ülkelerde ekonomik büyümede düşüş elektrik tüketimini yavaşlatırken, gelişmekte olan ülkelerde ise elektrik tüketiminin azalması ekonomik büyümeyi düşürmektedir.
Dolayısıyla, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme dolayısıyla GSYH arasında güçlü ilişki bulunmaktadır.
ELEKTRİK TÜKETİMİ YAVAŞLIYOR
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından açıklanan Elektrik Piyasası Raporuna göre, ekonomik büyümenin zayıflaması ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile enerji fiyatlarının ciddi bir şekilde artması nedeniyle, 2021 yılına kıyasla 2022 yılında enerji tüketimi ciddi bir şekilde yavaşlıyor.
2022 yılının ilk yarısında, Avrupa’da ortalama doğal gaz fiyatları, 2021 yılının aynı dönemine göre dört kattan ve kömür fiyatları üç kattan daha fazla artarken, meydana gelen bu artışlar bir çok elektrik piyasasında toptan elektrik fiyatlarının üç kattan daha fazla artmasına neden oldu.
Yine bu rapora göre, küresel elektrik tüketiminde 2021 yılında meydana gelen yüzde 6 oranındaki artışın ardından, 2022 yılında elektrik tüketiminin yüzde 2,4 oranında büyümesi Kovid-19 salgınından önceki beş yıl içindeki ortalama elektrik büyüme oranına paralel hale geleceği öngörülmektedir.
YÜKSEK DOĞAL GAZ FİYATLARI KÖMÜRE YÖNELİMİ ARTIRIYOR
Yüksek doğal gaz fiyatları nedeniyle Rus doğal gaz ithalatına bağımlılığını sona erdirmek isteyen Avrupa ülkelerinde kömür, elektrik üretimi için doğal gazın yerini alıyor.
Ayrıca, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından enerji arz güvenliğini sağlamak için bazı Avrupa ülkeleri kömürden çıkış planlarını ertelemesine ve daha önce kömüre getirilen kısıtlamaları kaldırmalarına neden oldu.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) raporuna göre Avrupa’daki büyümenin, yenilenebilir enerjinin güçlü büyümesi ve elektrik tüketimindeki yalnızca düşük orandaki bir artış Çin’deki daralmalarla dengelenmesi nedeniyle, 2022’de elektrik üretimi için kömür kullanımının yüksek olmasa da biraz artması bekleniyor.
Bu da doğal gaz ve kömür arasında bir ikame gerçekleşmesine neden olacağı beklenmektedir.
ENERJİ TÜKETİMİNDE GELECEK BEKLENTİSİ
Rusya-Ukrayna savaşı, enerji fiyat artışları ve küresel enflasyon koşulları nedeniyle küresel ekonomideki olası durgunluk beklentisi nedeniyle elektrik tüketiminde yavaşlamanın devam edeceği beklenmektedir.
Diğer yandan, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) raporuna göre; 2022 yılında yenilenebilir enerji üretimindeki yüzde 10’a yakın kapasite artışı ile birlikte yenilenebilir enerji üretimini yüzde 10’dan fazla artırması ve yenilenebilir enerjinin bazı fosil yakıt üretiminin yerini alacak olması küresel enerji sektörü CO2 emisyonlarında hafif bir düşüşe de neden olması açısından önemli bir sürecin yaşanacağı da açıktır.
Bu nedenle, enerji kaynakları arasındaki tercih bir yandan enerji arz güvenliği için önemli hale gelirken diğer yandan iklim değişikliği ile mücadelede yeni planların yapılmasını zorunlu hale getiriyor.
Yazar: Erdal Tanas Karagöl
