TBMM’nin İsveç’e NATO vizesi vermesi, ABD’yi harekete geçirdi. Başkan Joe Biden, Türkiye'ye F-16 satışı için ABD Kongresi’ne mektup gönderdi. Biden mektubunda, kongre üyelerinden F-16 savaş uçağı satışına onay vermelerini istedi. TBMM onayı Avrupa’yı da memnun etti. AB Güvenlik Politikası Komiseri Josep Borrell, “İsveç'in katılımı NATO'yu güçlendirecektir” dedi.

İsveç'in NATO'ya Katılım Protokolü, Meclis Genel Kurulu'ndan geçse de Türkiye'deki resmi onay süreci tamamlanmadı. Kanun teklifi haline getirilen protokol metni için de TBMM Genel Kurulu'ndan geçen her yasaya uygulanan onay süreci uygulanacak. Beştepe'ye gönderilen protokolün önünde şimdi yeni bir süreç daha var. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a gönderilen protokolün onanması için 15 günlük yasal süre başladı. Erdoğan, bu süre içinde onaylamazsa protokol yeniden görüşülmek üzere Genel Kurul’a gönderilecek. Bu, Türkiye'nin İsveç'in taahhütlerinin tamamını yerine getirmesi için öne süreceği ilk koz olarak okundu.

ABD'YE VE AVRUPA’YA MESAJ

Türkiye, İsveç'in NATO'ya katılım sürecinin Meclis ayağında, Eurofighter Typhoon'ları gündeme getirdi. ABD'ye “F-16 Viper'ları almayız” imajı veren Türkiye'nin bir diğer kozu da bu adım oldu. Türkiye, bu adımıyla hem İsveç hem ABD'ye karşı “Bizim tek alternatifimiz değilsiniz” mesajı verdi. Türkiye, İsveç'in NATO'ya üyeliği konusunda, Altay Tankı'nın motorunun da Almanya destekli yapılmasını gündeme getirdi. İHA teknolojilerinde Türkiye'nin gerisinde kalan Avrupa ülkelerine “Savunma sanayiinde iş birliği yapabiliriz. Bunun için bizimle ortak çalışın. Altay Tankı'nda bize yardımcı olursanız biz de size bazı silahların yapımında yardımcı oluruz” mesajı verildi.

Türkiye NATO’daki konumunu güçlendirdi

Haziran 2022’de Madrid’deki NATO Zirvesi’nde başlayan İsveç’in NATO üyeliği sürecinde bir adım kaldı. Türkiye, bugüne kadarki müzakerelerde İsveç'in terör ve İslami değerler konusundaki samimiyetini test etti. İsveç’in üyelik sürecini bu kadar zorlaştıran Türkiye’nin, NATO’daki güçlü konumunu bir kez daha diğer ülkelere hatırlattığı belirtiliyor. Geçen 1,5 yıllık süreçte başta ABD olmak üzere Avrupalı devletlerin yoğun baskısına maruz kalındığını belirten kaynaklar, Türkiye’nin bu baskılara rağmen dik duruşunu koruduğu görüşünde. Devam eden süreçte Türkiye’nin NATO’daki ağırlığının daha da sağlamlaşması, Stockholm-Ankara hattında yeni ve olumlu bir hava bekleniyor. Öte yandan, Türkiye’nin F-16 talebi hala değişmedi. Ancak ABD ile ikili ilişkilerde süreç ağırdan alınacak. TSK envanterini çeşitlendirme planı kapsamında F-16'ların dışında Eurofighter Typhoon seçeneği de çantada. Türkiye, ABD'nin F-16 konusunda sorun çıkarma ihtimalini göz önünde bulundurarak diğer seçenekleri de değerlendirecek.

Biden'dan Kongre'ye F-16 mektubu

TBMM'de İsveç’in NATO’ya katılımına onay çıkması, İsveç başta olmak üzere ABD ve Avrupa’da olumlu karşılandı. Bu zamana kadar Türkiye’nin F-16 talebine somut karşılık vermeyen ABD, Türkiye'ye F-16 satışının ABD, Türkiye ve NATO müttefiklerinin ulusal güvenlik çıkarlarına uygun olduğunu açıkladı. Reuters'ın yayınladığı haberde ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin Türkiye’ye 50 milyar dolarlık F-16 savaş uçağı satışının onaylanması için Kongre’ye mektup gönderdiği belirtildi. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisi, ABD Başkanı Joe Biden'ın da başından beri Türkiye'nin F-16 filosunun modernizasyonuna destek verdiğini söyledi.

İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström de “Bundan sonra terörizme karşı mücadelemiz Türkiye ile yakın iş birliği halinde sürecek. Şimdi Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onay belgesini imzalamasını bekliyoruz” dedi.

AVRUPA MEMNUN

Karar Avrupa’da da memnuniyetle karşılandı. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “İsveç'in NATO’ya katılımı Avrupa'nın güvenliğini ve AB-NATO iş birliğini güçlendirecektir” diye konuştu.

Almanya Başbakanı Olaf Scholz, “Bu karar ittifakımızı güçlendirmektedir” dedi. Hükümet Sözcüsü Steffen Hebestreit “Bu önemli ve doğru bir karar” ifadesini kullanırken, Alman Dışişleri Bakanlığı da “İsveç NATO'yu daha güçlü kılacaktır” açıklamasını yaptı.

* Belçika Dışişleri Bakanı Hadja Lahbib: Avrupa'nın güvenliği kolektif bir çaba. İsveç'in NATO'ya katılmasıyla Avrupa daha güvenli ve ittifakımız daha güçlü hale gelecektir.

* Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Lökke Rasmussen: İsveç'in NATO'da yer alması ittifakı ve İskandinav bölgesinin güvenliğini güçlendirecektir.

* Estonya Cumhurbaşkanı Alar Karis: ABD/Transatlantik güvenliğini artırmaya ve Baltık Denizi'ni bir NATO denizi haline getirmeye önemli ölçüde yaklaştık.

Macaristan'a çağrı

NATO Parlamenter Asamblesi Başkanı Michal Szczerba, Türk Delegasyonu'na teşekkürlerini ileterek, “Macaristan Ulusal Meclisindeki meslektaşlarıma katılım sürecinin mümkün olan en kısa sürede tamamlanmasına yardımcı olmaları çağrımı yineliyorum” dedi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise onay sürecini kısa sürede tamamlayacağı konusunda Macaristan'a güvendiğini ifade etti. Macaristan Cumhurbaşkanı Katalin Novak bu çağrıya “Türkiye, İsveç'in NATO'ya katılımını onayladı. Şimdi sıra bizde. Macaristan ve İsveç başbakanlarını müzakere yapmaya davet ediyorum” cevabını verdi. Macaristan Başbakanı Viktor Orban da “Bugün NATO üyeliğini müzakere etmek üzere İsveç Başbakanı Ulf Kristersson'a davet mektubu gönderdim” mesajını paylaştı.

Dünya manşetten gördü

* The New York Times: Türkiye İsveç'in NATO hedefini destekliyor. Karar Rusya'ya karşı Ukrayna savaşında caydırıcılığı artıracak.
* Washington Post: Türkiye, aylar süren gecikmenin ardından İsveç'in NATO üyeliğine onay verdi.
* The Wall Street Journal: İsveç'in NATO'ya katılımı, Rusya'nın Ukrayna işgaline karşı ittifakın tarihi genişlemesi olarak nitelendiriliyor.
* CNN International: Artık Macaristan'ın onay süreci bekleniyor.
* The Guardian: Türk Parlamentosu İsveç'in başvurusunu onayladı. Bu İsveç'i NATO üyeliğine bir adım daha yaklaştırdı.
* The Independent: Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline tepki olarak blokun genişletilmesinde neredeyse 20 ay süren çıkmazın ardından son engellerden biri de ortadan kalktı.
* Bild: Türkiye parlamentosu İsveç'in NATO'ya katılımını onayladı. Kararla Meclis, Ankara ile Stockholm arasında 20 aydır süren müzakerelere son verdi.
* Le Monde: Artık yalnızca Viktor Orban'ın Macaristan'ından yeşil ışık alınması gerekiyor.