Sovyetler Birliği’nden 1991’de bağımsızlığını kazanan Kazakistan, geçtiğimiz hafta ülkenin güney kesimlerinde patlak veren şiddet eylemleri ve sokak protestolarıyla dünya gündeminin ilk sıralarına yerleşti. Büyük denizlere mesafeli konumu itibariyle gözlerden uzak olsa da, Rusya’nın Asya ve Uzakdoğu’ya açılan kapısı olması sebebiyle, Kazakistan her zaman stratejik hesapların odağında yer almış bir ülke. Rusya ile Kazakistan arasındaki sınırın uzunluğu 7 bin 600 kilometreyi geçiyor.
Dünyanın “iç bölgede yer alan en büyük ülkesi” olan Kazakistan, yüzölçümü bakımından da Müslüman çoğunluğa sahip en geniş ülke. 1 milyon 724 bin 900 kilometrekarelik genişliğine rağmen, Kazakistan’ın nüfusu yalnızca 19 milyon. Bu da onu dünyanın en seyrek nüfuslu ülkelerinden biri haline getiriyor.
Kazakistan nüfusunun yaklaşık yüzde 68’ini Kazaklar oluştururken, Rusların oranı yüzde 19’a yakın. Ancak resmî verilere yansımayan daha fazla Rus’un da ülkede yaşadığı belirtiliyor. Kazakistan’da bunların dışında Özbekler (yüzde 4 civarı) ve daha düşük oranlarda Uygurlar, Ukraynalılar, Tatarlar, Almanlar ve diğer milletler yaşıyor. Söz konusu Rus nüfus içinde bir kesimin, Moskova’yla direkt bağlantı içinde ve Kazakistan’daki karar alma mercileriyle eş güdüm içinde hareket ettiği kaydediliyor.
Çok büyük bir yeraltı zenginliğine sahip olan Kazakistan, doğalgaz ve petrol üretiminde de dünyanın sayılı ülkeleri arasında. Uranyum üretiminde ilk sıralarda yer alan Kazakistan, ayrıca çelik, titanyum, magnezyum, kömür ve demir yataklarını barındırıyor. Rusya başta olmak üzere yabancı yatırımcıların da ülkeye akın etmesine neden olan bu zenginlikler, Kazakistan’ın stratejik coğrafi konumun daha da önem kazanmasına yol açıyor.
Kazakistan’ın 1997’de başkentini güneydeki Almati’den Rus sınırına daha yakın olan kuzeydeki Astana’ya taşıması, Moskova ile ilişkiler bakımından kritik önemde bir karar olarak değerlendiriliyor. Siyasi gözlemcilere göre, ülkenin siyasî ve idarî merkezinin kuzey kaydırılması, güneydeki etnik ve tarihî kökenlerden de uzaklaşma anlamına geliyor. Bu durumun sosyal patlamalarda etkisinin olabileceği değerlendiriliyor.
Memlükler devletinin kurulmasında hayati rol oynayan Zahir Baybars, Kazaklar tarafından “milli kahraman” kabul edilir. Kıpçak bozkırlarından devşirilerek Ortadoğu köle pazarlarından sultanlığa yükselen Baybars’ın Suriye’nin başkenti Şam’da bulunan kabri, geçtiğimiz yıllarda Kazakistan hükümeti tarafından restore edilmiştir.
